Հիշարժան տարեթվեր
Քրիստոսի հարության տոնը` Զատիկը, քրիստոնեական ամենամեծ և պայծառ տոնն է
Զատիկը Հայաստանում. Զատիկ հայերեն բառը հավանաբար ծագում է «ազատություն, ազատել» բառից և նշանակում է տառապանքներից, չարից, մահից ազատում: Զատիկին միմյանց ողջունելով, հայ քրիստոնյաներն ասում են.
Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց,
Օրհնեալ է յարութիւնն Քրիստոսի:
Հարության գաղափարը քրիստոնեության մեջ հիմնական գաղափարներից է: Նրա իմաստը մահվանից նոր կյանք, երկրից երկինք անցումն է: Հին եկեղեցին Զատիկի օրը նշում էր նաև Քրիստոսի Խաչելիության օրը:
Չորրորդ դարից սկսած շեշտը դրվեց Հարության վրա, որը կրեց հիմնական միտքը: Զատիկի ստույգ օրը երկար ժամանակ բանավեճի թեմա է եղել:
Առաքելական կանոնները պահանջում են Զատիկը տոնել Մեծ պահքից քառասուն օր անց: Արևելյան քրիստոնյաները` հետևելով հուդայական-քրիստոնեական ավանդույթին, հուդայական լուսնային օրացույցով այն տոնում էին Նիսանի 14-ին: Հռոմում Զատիկը տոնվում էր առաջին նորալուսնից հետո առաջին կիրակի օրը` գարնանային գիշերահավասարով:
Կապված նրա հետ, որ Զատիկի օրը կապված է լուսնային օրացույցից, այն շարժական տոն է, և նրա օրը ամեն տարի տարբերվում է: Հարցը լուծվել է Առաջին տիեզերաժողովում, հաստատվելով, որ Զատիկը պետք է նշել լիալուսնի հաջորդ կիրակին, որ գալիս է գարնանային գիշերահավասարից հետո:
Զատիկը ուղղահավատների մոտ
Քրիստոսի հարության տոնը քրիստոնեական ամենամեծ և պայծառ տոնն է: Այն նաև կոչվում է Զատիկ, այսինքն մեր անցումը մահվանից կյանք, և երկրից երկինք:
Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց և ողջ աշխարհի համար սկսվեց իրական գարունը, պայծառ, ուրախ առավոտը նոր կյանքի: Քրիստոսի հարությունը կյանքի առաջին իրական հաղթանակն է մահվան հանդեպ:
Ահա թե ինչպես է դա եղել.
Իր տառապանքների և մահվան երրորդ օրվա գիշերը իր աստվածային ուժով Հիսուս Քրիստոսը կենդանացավ, այսինքն հարություն առավ մեռելներից: Նրա մարդկային մարմինը վերափոխվեց: Տեղից չշարժելով քարը, չխախտելով սինեդրոնիան կնիքը, և պահակների համար անտեսանելի՝ նա դուրս եկավ գերեզմանից: Այդ պահից ի վեր զինվորները, իրենք էլ չիմանալով այդ մասին, պահպանում էին դատարկ գերեզմանը:
Հանկարծ եղավ մեծ երկրաշարժ, երկնքից իջավ Տիրոջ հրեշտակը: Նա Քրիստոսի գերեզմանից շրջեց քարը և նստեց նրա վրա: Նրա տեսքը շանթի էր նման: Պահակություն անող զինվորները վախեցան և կարծես մեռած լինեին, իսկ հետո, արթնանալով վախից, փախան:
Այդ օրը (շաբաթվա առաջին օրը), հենց որ վերջացավ շաբաթօրյա հանգիստը, շատ վաղ արևածագին Մարիամ Մագդաղենացին և այլ կանայք, վերցնելով իրենց եփած մեռոնը(մյուռոն), գնացին Տիրոջ գերեզման, որ այն քսեն Տիրոջ մարմնին, քանի որ նրանք չէի հասցրել այդ անել թաղման ժամանակ (Այս կանանց Եկեղեցին կոչում է մեռոնակիր): Նրանք դեռ չգիտեին, որ Տիրոջ գերեզմանը հսկում են և , որ այն կնքել են: Այդ իսկ պատճառով նրանք չէին ակնկալում այնտեղ որևէ մեկին հանդիպել և ասում էին իրար, թե ո՞վ կշրջի քարը: Այն շատ մեծ էր:
Մարիամ Մագդաղենացին, առաջ անցնելով մյուս կանանցից, առաջինը հասավ գերեզմանին: Դեռ չէր լուսացել, մութ էր: Մարիամը, տեսնելով, որ քարը շրջած է, անմիջապես եկավ Պետրոսի և Հովհաննեսի մոտ և ասաց. «Տիրոջը տարել են գերեզմանից և չգիտենք՝ ո՛ւր են դրել»: Նման խոսքեր լսելով՝Պետրոսը և Հովհաններսը վազեցին դեպի գերեզման: Մարիամ Մագդաղենացին հետևեց նրանց:
Այս ժամանակ գերեզմանին մոտեցան մյուս կանայք, որ եկել էին Մարիամ Մագդաղենացու հետ: Նրանք տեսան, որ քարը շրջած է գերեզմանից: ԵՎ երբ կանգնեցին, տեսան շողացող հրեշտակին՝ նստած քարի վրա: «Նա այստեղ չէ: Նա հարություն է առել, ինչպես ասել էր, երբ դեռ ձեզ հետ էր: Եկե՛ք տեսեք այն տեղը, ուր պառկած էր Տերը: Իսկ հետո արագ գնացեք և ասացե՛ք Նրա աշակերտներին, որ Նա հարություն է առել մեռելներից»:
Նրանք մտան գերեզման, և չգտան Հիսուս Քրիստոսի մարմինը: Սակայն նայելով՝ տեսան սպիտակ շորերով հրեշտակին, նստած Քրիստոսի դրված տեղից աջ: Նրանց սարսափ պատեց:
Հրեշտակն ասաց նրանց. «Մի՛ սարսափեք: Հիսուս Նազովրեցին հարություն է առել: Նա այստեղ չէ: Ահա այն տեղը, ուր նա դրված էր: Դե գնացե՛ք, ասացե՛ք Նրա աշակերտներին և Պետրոսին, որ իր ուրացմամբ զրկվեց աշակերտ լինելուց, որ Նա կդիմավորի ձեզ Գալիլեայում, այնտեղ էլ նրան կտեսնեք, ինչպես որ Նա ասել է ձեզ»:
Երբ կանայք անգիտակից կանգնած էին, հանկարծ նրանց երևացին երկու հրեշտակ` փայլող հագուստով: Կանայք վախից գլուխները գետնին կախեցին:
Հրեշտակներն ասացին նրանց. «Ինչո՞ւ եք ողջին մեռելների մեջ փնտրում: Նա այստեղ չէ: Նա հարություն է առել: Հիշե՛ք, ինչպես էր նա ձեզ ասում, երբ դեռ Գալիլեայում էր, Աստծո որդին տրվելու է մեղավոր մարդկանց ձեռքը, խաչվելու է և երրոդ օրը հարություն է առնելու»:
Զատիկը սկսվում է շաբաթ կեսգիշերին, այն կցված է հոգևոր ուրախությամբ և ցնծությամբ: Այս հանդիսավոր հիմն է Քրիստոսի հարության համար, աստծո և մարդու հաշտություն, կյանքի հաղթանակ մահվան նկատմամբ:
Զատիկն ամեն տարի ամսվա տարբեր օրերի են նշում և նրա ժամանակը անցնում է իր թվից, բայց միշտ լինում է կիրակի օրը: Բոլոր տոները՝ Զատիկի հետ օրացույցով կապված (Ծաղկազարդ, Զատիկ, Համբարձման և Երրորդության), նույնպես փոխում են իրենց ամսաթիվը և կոչվում են շարժական տոներ: Տասներկու այլ տոներ (Սուրբ Ծնունդ, Խաչելիություն և այլն) ունեն հաստատուն օր և կոչվում են ոչ շարժական, կայուն տոներ:
Զատիկը արևմտյան քրիստոնյաների մոտ
Հավատացյալների համար Զատիկը (Easter) Քրիստոսի հարության տոնն է: Բայց այս տոնի արմատները շատ խորն են և կապված են մեռնող և հարություն առնող բնության նախաքրիստոնեական աստվածների հետ, որ երկրպագվում էին դեռ Հին Արևելքում: Իր էությամբ դա գարնանային տոն է՝ զարթնող բնությանը նվիրված, որը եվրոպական հողի վրա հարմարեցվեց քրիստոնեական գաղափարներին:
Կիրակի առավոտյան` աստծուն ծառայելուց հետո, երեխաները և երիտասարդները տնից տուն են գնում՝ երգելով ու շնորհավորելով, նման ամանորյան տաղերին: Զատիկի խաղերից առավել տարածված է գունազարդված ձվերով խաղը: Դրանք նետում են միմյանց վրա, գլորում հարթությունով, կոտրում: Ներկած ձվերով փոխանակվում են ընտանիքի անդամները, հարազատները, ծանոթները, կնքահայրերն այն տալիս են իրենց սաներին, աղջիկները՝ սիրելիներին, արմավենու ճյուղերի դիմաց:
Զատիկի ողջ շաբաթվա ընթացքը նվիրվում է եկեղեցիներում աստծուն ծառայելուն, փողոցներում շարունակվում են կրոնական թեմաներով ներկայացումներ կատարվել:
Լյութերյան Զատիկ
Նրան մոտ էլ Զատիկը քրիստոնեական գլխավոր տոնն է, քանի որ ողջ քրիստոնեական հավատը հիմնվում է Քրիստոսի հարության փաստի վրա: Սա նաև ամենահին քրիստոնեական տոնն է: Կան տոնակատարության հստակ նկարագրություններ և փաստեր՝ սկսած երկրորդ դարի կեսերից: Դա եղել է ամենահին զատիկյան տոնը` Հիսուսի պատվին, անքուն գիշերից մինչև առավոտ, երբ կատարվեց հաղորդությունը:
Այս տոնը միավորում է կյանքը և հարությունը, խաչը և Քրիստոսի սուրբ Համբարձումը, և դա արտահայտվեց Հին եկեղեցու Զատիկ (եբր. Pesach, passa = անցում) հասկացության միջոցով, այսինքն` այն եղել է Հիսուսի անցումը` կյանքի, և դրանով իսկ մարդկության փրկությունը մահից:
Լյութերականության մեջ Զատիկի գիշերը մնացել է որպես քրիստոնեական Զատիկի շաբաթի սկիզբ, և այսօր եկեղեցական տարվա ամենաբարձր կետն է: Զատիկին աստծուն ծառայելը սկսվում է Զատիկի շաբաթից՝ կեսգիշերից քիչ առաջ: Այստեղ մեծ ուշադրություն են դարձնում ջրին և կրակին:
Մութ վիճակում եկեղեցի են մտցնում մեկ վառված մոմ՝ զարդարված հունարեն α (ալֆա) և Ω (օմեգա) տառերով, որոնք հունական այբուբենի առաջին և վերջին տառերն են: Համաձայն Քրիստոսի խոսքերի (Ես եմ ալֆան և օմեգան, ես եմ սկիզբը և ավարտը)` դա խորհրդանշում է, որ նրա ձեռքերում է յուրաքանչյուր քրիստոնյայի կյանքի սկիզբն ու ավարտը: Իսկ Ալթայի որոշ գյուղերում երկար ժամանակ կար Հուդայի խրտվիլակն այրելու սովորույթ, որը դավաճանեց Քրիստոսին:
Հիսուսի հարության և նոր կյանքի սկզբի ուրախության մեջ իր տեղն է գտել երեխաներին, ընկերներին, հարազատներին, ծանոթներին և անծանոթներին Զատիկի առավոտը նվեր տալու և նվերներ ստանալու սովորույթը: Երեխաներն այդ առավոտ փնտրում են ծնողների թաքցրած նվերները՝ Զատիկի ձու-նվերները, խաղում զատիկյան խաղեր: Որպես կանոն, դա ձվերի ներկելն է ամենատարբեր գույներով և երանգներով: Գերմանիայում, օրինակ, գեղանկարչության նման հմտությամբ աչքի են ընկնում սերբ նկարիչները: Ձվի հետ մեկտեղ, որպես նվեր, կարող է թաքցված լինի նաև որևէ մանրուք՝ նրբաքուղ, հերակալ, մանր շինվածքներ և այլն: Օրվա երկրորդ մասը սովորաբար ուղեկցվում է համերգով:
Անի
23.04.2011
Կարդացեք նաև
ՄԱԿ-ը հատուկ ուշադրություն է դարձնում զարգացման դժվարություններ ունեցող երեխաների վիճակի բարելավմանը։ Միայն միևնույն հիվանդությամբ ախտահարված մարդիկ են լավ հասկանում միմյանց:
Ֆրանց Կաֆկա...
1967թվականից սկսած Մանկական գրքի միջազգային խորհրդի (International Board on Books for Young People, IBBY) նախաձեռնությամբ ու որոշմամբ դանիացի մեծն հեքիաթասաց Հանս Քրիստիան Անդերսենի...
Ծիծաղի օրն ընդունված է կատակով միմյանց սիրով ծաղրել։ Թե այս տոնը որտեղի՞ց է ծագումով (April Fool’s Day կամ All Fool’s Day), Ֆրանսիայից, Անգլիայից, Մեքսիկայից կամ Շվեդիայից, գաղտնիք է, որը, ցավոք, ծածկված է մթությամբ...
«...Եւ Յիսուս իր աշակերտներին ասաց. Գիտէք, որ երկու օրից յետոյ Զատիկն է, եւ մարդու Որդին պիտի մատնուի խաչը ելնելու համար»։
«Զատիկ» նշանակում է զատում, բաժանում, հեռացում մեղքից և իր վերջնական իմաստով...
Մի անգամ էպիլեպսիայով տառապող Կեսսիդի Մեգան (Cassidy Megan) անունով իննամյա աղջնակը որոշեց ապացուցել մարդկանց, որ ինքը ոչնչով չի տարբերվում մյուսներից...
«Այդ օրը նշելով՝ մենք պետք է հակադրվենք մարդկանց վատ որակներին, դրա հետ մեկտեղ` գովերգենք ստրկության անցյալի և ներկայի հակառակորդներին, պահպանենք ստրկության մասին հիշողությունը»...
«Եկեք ընդունենք ճշմարտության անփոխարինելի դերը մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցում և պարտավորվենք պաշտպանել ճշմարտության հաստատման իրավունքը մեր գլոբալ առաքելության կատարման գործընթացում»...
Տուբերկուլոզի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը` (World Tuberculosis Day) Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպության (ԱՀԿ) որոշմամբ։ Այդ օրը գերմանացի մանրէաբան Ռոբերտ Կոխը (Robert Koch) հայտարարեց...
Ռասայական խտրականության վերացման դեմ պայքարի միջազգային օրն (International Day for the Elimination of Racial Discrimination) անցկացվում է ՄԱԿ-ի Գլխավոր Անսամբլեայի 21-րդ նստաշրջանի 1966 թ. հոկտեմբերի 26-ի որոշմամբ և ամեն տարի նշվում է մարտի 21-ին...
Մարտի 21-ին նշվում է Դաուն համախտանիշ ունեցող մարդու միջազգային օրը (World Down Syndrome Day): Այդ տարեթիվն օրացույցի մեջ մտել է 2006 թ.: Նախաձեռնությունն այդ թեմային նվիրված 6-րդ սիմպոզիումի մասնակիցներինն է: Ռուսաստանում Դաուն համախտանիշով...
Ամբողջ աշխարհում մարտի 20-ին, ՄԱԿ-ի նախաձեռնությամբ, նշվում է Երկրի օրը: Ընդ որում միջազգային տոների օրացույցում գոյություն ունի Երկրի երկու օր՝ այսօրվանը նշվում է Գարնանային գիշերահավասարի օրը, իսկ երկրորդը՝ ապրիլի 22-ին: Առաջինն ունի...
Առանց մսի միջազգային օրը (International Day Without Meat) շատ երկրներ նշում են 1985 թ.: Այդ օրը խանութներն ու ռեստորանները հրաժարվում են մսի վաճառքից, իսկ ակտիվիստները քարոզում են բուսակերություն, կենդանիների և շրջակա միջավայրի հանդեպ` կարեկցանք...
Առաջին անգամ Քնի համաշխարհային օրն (World Sleep Day) անց է կացվել 2008 թ. մարտի 14-ին, և` այդ օրվանից ի վեր, ամեն տարի Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպության (ԱՀԿ) ծրագրի շրջանակներում անց են կացվում քնի և առողջության հարցերին...
Շատ քչերին կարող է հաջողվել խուսափել հիվանդ ատամների, լնդերի, ոչ ճիշտ ատամնանստվածքի խնդիրներից: Երկրի բնակչության հիմնական մասին կյանքի ընթացքում գոնե մեկ անգամ բախտ է վիճակվել նստել ատամնաբույժի բազկաթոռին...
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
- Ժողովրդական դեղամիջոցներ
- Հղիություն. 4-րդ ամիս
- Հղիություն. 7-րդ ամիս
- Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
- Հղիություն. 6-րդ ամիս
- «Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
- Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
- Ընկերության մասին
- Ամուսնական առաջին գիշերը
- Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
- Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
- Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
- Դդում
- Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
- Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
- Սեռական գրգռում
- Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
- Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
- Չիչխանի օգտակար հատկությունները
- Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
- Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
- Դիմակներ` մազերի համար
- Հղիություն. 1-ին ամիս
- Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
- Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
- Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
- Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
- Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
- Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
- Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
- Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
- ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
- Իրիդիոսքրինինգ
- Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն