ԵՊԲՀ. Էսթետիկ ներարկումներ. արդի միտումներ և անվտանգային հարցեր

«Գեղեցկության ներարկումներ» ասելով սովորաբար նկատի ունեն բժշկական կամ կոսմետիկ ընթացակարգեր, որոնք ներարկումներով բարելավում են արտաքին տեսքը։ Դրանք կարող են ներառել տարբեր նյութերի ներարկումներ, օրինակ՝ բոտոքս, հիալուրոնաթթու, մեզոթերապիա և այլ միջոցներ։ Առավել տարածված գեղեցկության ներարկումներն են`

   

• Բոտուլինային տոքսինը (Բոտոքս) կիրառվում է առավելապես մաշկի կնճիռների հարթեցման (հատկապես ճակատի, աչքերի շուրջ) նպատակով, աշխատում է մկանների ժամանակավոր թուլացման միջոցով, արդյունքը պահպանվում է 4-6 ամիս:
• Հիալուրոնաթթու` օգտագործվում է շուրթերի մեծացման, այտերի ձևավորման, կնճիռների լցման համար, արդյունքը պահպանվում է 6-12 ամիս:
• Բիոռեվիտալիզացիա` հիալուրոնաթթվի ներարկումներ՝ մաշկի խոնավեցման և վերականգնման համար` օգտագործվում է դեմքի, պարանոցի և ձեռքերի հատվածում և նպատակ ունի երիտասարդացնել մաշկը, բարձրացնել դրա տոնուսը:
• Մեզոթերապիա` վիտամինների, հանքանյութերի և այլ ակտիվ նյութերի խառնուրդ է, որը անցկացնելով մաշկի տակ փոքր քանակությամբ նպաստում է մաշկի սնուցմանը, գույնին, ունի հակաբորբոքային ազդեցություն:
• Պլազմոլիֆտինգ` օգտագործվում է սեփական արյան պլազման, որը հարուստ է տարբեր կենսանյութերով և նպաստում է մաշկի վերականգնմանը, վերքերի լավացմանը, կանխում է մազաթափությունը:
  
  

Գեղեցկության ներարկումներով առաջատար երկրների ցանկը գլխավորում է ԱՄՆ-ը, որտեղ ամենամեծ շուկան է աշխարհում (հատկապես բոտուլինային տոքսինի կիրառությամբ), գեղեցկության ներարկումների թիվը տարեկան՝ միլիոնավորների են հասնում, ունեն տեխնոլոգիական և գիտական առաջատարի համբավ և, ինչը պակաս կարևոր չէ` FDA-ի խիստ վերահսկողություն:

ԱՄՆ-ին հաջորդում է Հարավային Կորեան, որն Ասիայում ամենաառաջատար երկիրն է էսթետիկ բժշկության ոլորտում, այստեղ մեծ ուշադրություն է դարձվում «բնական արդյունքի» և դեմքի ձևափոխման վրա, բոտոքսը և լցոնիչները օգտագործվում են նույնիսկ շատ երիտասարդների կողմից:

Հարավային Ամերիկայի առաջատարը Բրազիլիան է, որտեղ ազգային մշակույթում արտաքին տեսքի խնամքը շատ կարևոր է և ներարկային միջամտություններն օգտագործվում են բոլոր սեռերի և տարիքների կողմից, այստեղ բժիշկները հաճախ ունեն լայն փորձ, կիրառելով ինտեգրված մեթոդներ:

Ասիական երկրներից Թաիլանդը ունի «Բժշկական տուրիզմի կենտրոնի» համբավ, այստեղ գործում են մատչելի գներ՝ համեմատաբար բարձր որակով, տարածված են` մեզոթերապիան, բիոռեվիտալիզացիան, լիպոլիզը:

Եվրոպական երկրներից Ֆրանսիան ավանդաբար բնական գեղեցկության կողմնակիցն է, ունի ընտրողական, նուրբ մոտեցում՝ “less is more” սկզբունքով, այստեղ շատ տարածված են հիալուրոնաթթվով լցոնիչները:

Թուրքիան նույնպես ունի մեծ պահանջարկ՝ ինչպես տեղական, այնպես էլ բժշկական զբոսաշրջության կողմից,  հատկապես հայտնի է մազերի վերականգնման, բոտոքսի և շուրթերի ձևափոխման միջամտություններով:

Հայաստանում էսթետիկ ներարկումները (օրինակ՝ բոտոքս, ֆիլլերներ, մեզոթերապիա և այլն) սկսել են լայն կիրառում ստանալ մոտ 2000-ականների կեսերից։ Թեև որոշ փորձեր ու մասնավոր կիրառություններ եղել են արդեն 1990-ականների վերջերին, էսթետիկ բժշկությունը որպես զարգացող ճյուղ ավելի հաստատուն կերպով ձևավորվեց 2005թ-ից հետո։ Այս զարգացումը պայմանավորված էր մի քանի գործոններով՝ միջազգային փորձի ներմուծմամբ, մասնագետների վերապատրաստմամբ արտերկրում (հատկապես Ռուսաստան, Եվրոպա, Իսրայել) ու նաև տեղական շուկայի պահանջով՝ արտաքին տեսքի նկատմամբ ավելացող հետաքրքրությամբ։

Այդ ժամանակվանից սկսած Հայաստանում բացվեցին մասնագիտացված կլինիկաներ, որոնք առաջարկում են էսթետիկ բժշկության ծառայություններ՝ ինչպես դեմքի երիտասարդացում, այնպես էլ` դեմքի կոնտուրային ձևավորում և այլ միջամտություններ։

Հայաստանում էսթետիկ ներարկումներ (օրինակ՝ բոտոքս, հիալուրոնաթթվային ֆիլլերներ, մեզոթերապիա և այլն) իրականացնողների տարիքը վերջին տարիներին զգալիորեն իջել է։

Ընդհանուր միտումներն են՝
   

• 20-25 տարեկանում ավելի հաճախ կատարվում են էսթետիկ փոփոխության նպատակով միջամտություններ՝ շուրթերի, քթի կամ դեմքի կոնտուրի շտկում։
• 30-ից հետո ավելանում են վերականգնող և երիտասարդացնող միջամտությունները՝ բոտոքս, ֆիլլեր՝ ծավալի վերականգնում, մաշկի խնամք։
• 40-ից հետո ավելի տարածված են կոմբինացված պրոցեդուրաները՝ թելերով ձգում, PRP, լազերային միջամտություններ և այլն։
  
  

Համաշխարհային  տարիքային միտումերը հետևյալն են`

   

• Բոտոքս` միջին տարիքը համաշխարհային մակարդակով մոտ 43 տարեկանն է։ 2022-ին բոտոքսը առավել տարածված էր 35–50 տարեկանների շրջանում (4.4 մլն միջամտություն), իսկ 18–34 տարեկանների շրջանում՝ մոտ 2.2 մլն` բոլոր ներարկումների գրեթե 24%-ը։
• Ֆիլլերներ (հիալուրոնաթթու)` սովորաբար կիրառվում են երիտասարդների շրջանում, հատկապես կոնտուրային շտկումների նպատակով։
  
  

Հայաստանում արձանագրվող տարիքային միտումները մոտավոր համընկնում են միջազգային տվյալների հետ:

Կարևոր նկատառում` գեղեցկության ներարկումներն ընդհանուր առմամբ համարվում են անվտանգ, երբ իրականացվում են փորձառու և լիցենզավորված մասնագետների կողմից, բայց ինչպես ցանկացած բժշկական միջամտություն, ունեն որոշ ռիսկեր և բարդությունների հնարավորություն։ Ստորև ներկայացնում ենք հիմնական ռիսկերը և դրանց կառավարումը։

Հնարավոր ռիսկեր`

   

• Ալերգիկ ռեակցիա` կարմրություն, քոր, այտուց, երբեմն՝ շնչառության դժվարացում։
• Ինֆեկցիա` ցավ, ջերմություն, գունաթափություն ներարկման տեղում, բորբոքում։
• Անբավարար կամ ոչ համաչափ արդյունք։
• Հեմատոմա (արյունազեղում) կամ այտուց
• Զարկերակի խցանում (հազվադեպ, բայց վտանգավոր)
  
  

Զարկերակի խցանում բոտուլինային կամ լցոնիչի ներարկման արդյունքում` գրանցվել են դեպքեր ԱՄՆ-ում, Կորեայում, Թուրքիայում, պատճառը լցոնիչի սխալ ներարկումն էր, երբ նյութը հայտնվում է արյան անոթի մեջ: Հետևանքները՝ մաշկի նեկրոզ (մեռուկացում), կուրություն (եթե խցանվում է աչքը սնուցող անոթը): Այն համարվում է ամենալուրջ բարդությունը։ Բարեբախտաբար, շատ հազվադեպ է (մոտավորապես 1 դեպք՝ 10,000–20,000 միջամտության հաշվարկով)։

Վարակային բարդություններ ոչ մանրէազերծ ներարկումների արդյուքում, տարածված են առավելապես հետևյալ երկրներում՝ Հնդկաստան, Մեքսիկա, որոշ դեպքեր գրանցվել են նաև Արևելյան Եվրոպայում: Պատճառը վարակի հսկողության գործառույթների անտեսումն է կամ բուժառուի վատ խնամքը: Հետևանքները՝ կիստաներ, խորը բորբոքումներ, հետագայում վիրահատական միջամտության անհրաժեշտություն, կարող է զարգանալ նաև սեպսիս:

Կեղծ նյութերի օգտագործում, նման դեպքեր արձանագրվել են Չինաստանում, Ֆիլիպիններում, Ռուսաստանում, օգտագործվել են կեղծ «բոտոքս» կամ չլիցենզավորված հիալուրոնաթթվային լցոնիչներ, հետևանքները՝ ծանր ալերգիկ ռեակցիա, դեմքի խեղում, քրոնիկ բորբոքում:

Տնային պայմաններում կամ ոչ լիցենզավորված սրահներում ներարկումների դեպքեր գրանցվել են նաև ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում (գաղտնի պլատֆորմներով վաճառվող “DIY” հավաքածուներով), արդյունքում արձանագրվել են վերը նշված բարդությունները:

Այս ներարկումները պետք է իրականացվեն միայն բժիշկների կողմից, ովքեր պատրաստ են նման բարդությունների դեմ միջոցներ անհապաղ ձեռնարկելուն և տիրապետում են այդ հմտություններին։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ