Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Հրատապ թեմա Աշխարհում

COVID-19. ինչպես են փոխվել մեր պատկերացումները կորոնավիրուսի մասին համավարակի մեկ տարվա ընթացքում. «Սալուտեմ» ամսագիր

COVID-19. ինչպես են փոխվել մեր պատկերացումները կորոնավիրուսի մասին համավարակի մեկ տարվա ընթացքում. «Սալուտեմ» ամսագիր

Մեկ տարի առաջ, երբ համաճարակը նոր էր բռնկվել, գիտնականները վստահ չէին, որ հնարավոր է մշակել նոր կորոնավիրուսի պատվաստանյութ, և զանգվածային պատվաստման հնարավորության մասին խոսք անգամ չկար: Նույնիսկ ամենալավատեսական կանխատեսումները արդյունավետ պատվաստանյութի մշակում խոստանում էին առնվազն 16-18 ամիս հետո միայն։

Անցյալ տարվա հունվարի 11-ին Ուհանում բռնկում առաջացրած խորհրդավոր և անհայտ վարակի դեմ պայքարին վերջապես միացավ համաշխարհային գիտական համայնքը։  

GenBank տվյալների միջազգային բաց բազայում հրապարակվեց 2019-nCoV նոր կորոնավիրուսի գենոմը, որն ավելի ուշ պաշտոնապես ստացավ Sars-CoV-2 անվանումը։

Վիրուսի գենետիկ հաջորդականության վերծանումը (գրեթե 30 հազար օղերից բաղկացած ՌՆԹ շղթաներ) գիտնականներին հնարավորություն տվեց առաջին անգամ «ճանաչել թշնամուն դեմքով» և հասկանալ, թե ինչի հետ գործ ունենք։ Դա հնարավորություն տվեց աշխարհի մի քանի երկրներում սկսել COVID-19 պատվաստանյութի ստեղծման աշխատանքները։

BBC-ի ռուսական ծառայությունը փաստում է, թե ինչպես են փոփոխվել մեր պատկերացումները վիրուսի մասին անցյալ տարվա ընթացքում, և ինչպես են գիտության կողմից վաղուց մերժված վարկածները շարունակում նախկինի պես լայն տարածված մոլորություն մնալ։

 



«Համավարակի մշուշը»

2020-ի գարնանը մոլորակում կյանքի գրեթե բոլոր բնագավառներում տիրող քաոսը պայմանավորված էր նրանով, որ գիտնականները գրեթե ոչինչ չգիտեին նոր վիրուսի մասին, և շատ որոշումներ իշխանությունները, ստիպված, կռահելով էին կայացնում։ Դրանց մի մասը այժմ մեզ կթվա ճիշտ և ժամանակակից, մյուսները՝ ոչ այնքան արդյունավետ կամ` ուշացած, իսկ երրորդները՝ ընդհանրապես սխալական։

Սակայն գիտնականները խուսափում են շուտափույթ եզրահանգումներից։ Նրանց խոսքերով` այս կամ այն միջոցառման արդյունավետությունը լիարժեքորեն կարելի է գնահատել միայն «համավարակի մշուշի» ցրվելուց հետո, երբ հնարավոր կլինի իրականացնել ռետրոսպեկտիվ հետազոտություններ. չէ՞ որ գիտական մոտեցումը միշտ մի փոքր ուշանում է իրականությունից, քանի որ նախկինում իրականացված դիտարկումների վերլուծության վրա է հիմնված։

Եվ չնայած գիտնականները վիրուսին վերաբերող մի շարք հարցերի պատասխաններ չունեն, որոշ բաներ արդեն կարող են վստահ ասել։ Ահա այն գլխավորը, ինչն այս պահին արդեն հայտնի է  (և դեռևս մերժված չէ):

1. Վիրուսը մահացու վտանգավոր է բոլորի համար (և դուք բացառություն չեք)։

Շատերը, ովքեր ռիսկի խմբում չեն՝ ըստ տարիքի և քրոնիկ հիվանդությունների առկայության, վստահ են, որ կորոնավիրուսը կարող է սպանել ցանկացածին, բայց ոչ` իրեն։ Սակայն դա մոլորություն է։

Այժմ մենք գիտենք, որ հիվանդության ծանրությունը նաև որոշում է գենետիկան, այնպես որ, վիրուսը կարող է մահացու լինել ցանկացածի համար։

2. Առողջացումը կարող է ձգձգվել մի քանի ամիս։

Ի տարբերություն մրսածության և գրիպի, որոնք հիմնականում անցնում են մի քանի օրվա ընթացքում, օրգանիզմի պայքարը COVID-19-ի դեմ բավականին երկար է ձգվում։

Վերջին տվյալներով՝ համաճարակի հենց սկզբում Ուհանում հոսպիտալացված ավելի քան 1700 կորոնավիրուսային հիվանդությունից «ապաքինվածների» երեք քառորդը կես տարի անց դեռ ունեցել է COVID-19-ի առնվազն մեկ ախտանիշ։

3. COVID-19-ը «նեղվածքի» հիվանդություն է»։

Համաճարակի հենց սկզբից, երբ հիվանդության մասին դեռ գրեթե ոչինչ հայտնի չէր, կանխարգելման նպատակով ԱՀԿ փորձագետները կոչ արեցին, առաջին հերթին, հնարավորին հաճախ լվանալ ձեռքերը (առնվազն` 20 վայրկյան) և հնարավորին քիչ դիպչել դեմքին։

Ե՛վ մեկը, և՛ մյուսը լավ միտք են և շարունակում են մնալ ԱՀԿ պաշտոնական ցուցումների ցանկում: Սակայն հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ կորոնավիրուսը չափազանց հազվադեպ է փոխանցվում ախտահարված մակերևույթներից և «կեղտոտ ձեռքերի հիվանդություն չէ»։

Վիրուսը հատկապես երկար է պահպանվում օդում` փակ, վատ օդափոխվող շինություններում։ Հենց այդ պայմաններում է հաճախ տեղի ունենում զանգվածային վարակում՝ ձևավորելով, այսպես կոչված, կլաստերներ։ Բաց օդում COVID-19-ով վարակվելու հավանականությունը բավականին փոքր է։

4. Դիմակներն, իսկապես, պաշտպանում են վիրուսից։

Շատերը կասկածում էին այս միջոցի արդյունավետության մեջ։ Սակայն իրականացված հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ դիմակներն, իսկապես, նվազեցնում են վիրուսի տարածումը։ Ընդ որում, դրանք լավ պաշտպանում են վարակից ո՛չ միայն շրջապատի մարդկանց, այլ նաև` կրողին։

Փորձագետները խորհուրդ են տալիս կրել բազմակի օգտագործման բազմաշերտ դիմակներ։ Ընդ որում, դիմակ կրելը չի վերացնում սոցիալական հեռավորություն պահպանելու անհրաժեշտությունը։

5. Պաշտպանության լավագույն եղանակը պատվաստումն է։

Մեկ տարի առաջ, երբ համաճարակը նոր էր սկսվել, գիտնականները վստահ չէին, որ հնարավոր է մշակել նոր կորոնավիրուսի պատվաստանյութ, և զանգվածային պատվաստման հնարավորության մասին խոսք անգամ չկար: Նույնիսկ ամենալավատեսական կանխատեսումները արդյունավետ պատվաստանյութի մշակում խոստանում էին առնվազն 16-18 ամիս հետո։

COVID-19-ի պատվաստանյութերի մասին

2020 թ. ձեռքբերումը, միանշանակ, դարձավ առաջին պատվաստանյութերի մշակումը և զանգվածային թողարկումը` ըստ գիտական չափանիշների, չափազանց սեղմ ժամկետում։

Կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութի գլխավոր նպատակը իմունային պատասխան առաջացնելը և COVID-19-ի նկատմամբ մարդուն անընկալունակ դարձնելն է։ Համավարակի առաջացման պահից սկսած աշխարհի տասնյակ ընկերություններ սկսեցին մշակել իրենց պատվաստանյութերը։

Պատվերների աշխարհագրությունը ընդգրկում էր գրեթե ամբողջ մոլորակը Արտադրողների և մատակարարների համար նոր մարտահրավեր էր պատվաստանյութը նվազագույն ժամկետներում մատակարարելը՝ առանց պատրաստուկի հատկությունների կորստի։

Կորոնավիրուսի պատվաստանյութերը

Պատվաստանյութերից որո՞նք և որտե՞ղ են կիրառվում, ո՞վ և ի՞նչ ծավալներով է պատրաստ գնել նոր պատվաստանյութեր։

Կորոնավիրուսի դեմ պայքարի համար տարբեր երկըրներում արդեն մշակվել են բազմաթիվ պատվաստանյութեր։ 2021-ի սկզբին աշխարհում արդեն հաշվարկվում է կորոնավիրուսի դեմ մոտավորապես 200 պոտենցիալ պատվաստանյութ: Մարդկանց վրա սկսեցին փորձարկել 63 պատրաստուկ, որոնցից վեցն արդեն կիրառվում է տարբեր երկրներում` բնակչության պատվաստման համար, թեև կլինիկական փորձարկումների երրորդ փուլը դեռևս չի ավարտվել։ Համեմատության համար ասենք, որ սովորական պայմաններում նոր պատվաստանյութի մշակումը, գրանցումը և թողարկման թույլտվություն ստանալը տևում է մինչև տասը տարի։

BioNTech/PfizerBioNTech/Pfizer

BioNTech գերմանական ընկերության և ամերիկյան դեղագործական Pfizer կոնցերռնի կողմից մշակված պատվաստանյութը 2020 թ.

դեկտեմբերին առաջինն է ստացել կիրառման պաշտոնական թույլտվություն` Եվրոպական հանձնաժողովի և ԱՀԿ կողմից։

ModernaModerna

Moderna պատվաստանյութի մշակողը նույնանուն ամերիկյան կենսատեխնոլոգիական ընկերությունն է։ Անցյալ տարվա դեկտեմբերին այս պատրաստուկը թույլատըրվել է կիրառել ԱՄՆ-ում։ Հունվարի 6-ին այն հաստատել է նաև Եվրոպական հանձնաժողովը։

Oxford AstraZenecaOxford AstraZeneca

AstraZeneca պատվաստանյութը մշակվել է դեղագործական արտադրության շվեդաբրիտանական արտադրողի կողմից` Օքսֆորդի համալսարանի հետ համատեղ։ Այն արդեն թույլատրված է Մեծ Բրիտանիայում, Հնդկաստանում և Արգենտինայում։

Sputnik VSputnik V

Sputnik V-ն մշակել են Ռուսաստանում, Ն.Ֆ. Գամալեյայի անվան համաճարակաբանության և մանրէաբանության ԳՀԻ-ում, և գրանցել են օգոստոսի 11-ին` կլինիկական փորձարկումների առաջին և երկրորդ փուլի ավարտից հետո։  

SinopharmSinopharm

Sinopharm պատվաստանյութը մշակվել է Չինաստանում և այժմ անցնում է կլինիկական փորձարկումների վերջին փուլը։

CovaxinCovaxin

Covaxin-ը մշակվել է Bharat Biotech International հնդկական ընկերության կողմից։ 2021-ի հունվարի 3-ից այս պատվաստանյութը, բրիտանական AstraZeneca-ի հետ համատեղ, թույլատրվել է կիրառել Հնդկաստանում։

«ԷպիՎակԿորոնա»«ԷպիՎակԿորոնա»

Նովոսիբիրսկի «Վեկտոր» գիտական կենտրոնի պեպտիդային պատվաստանյութ «ԷպիՎակԿորոնա»-ն գրանցման վկայական ստացավ 2020 թ. հոկտեմբերին։ Այն, ինչպես Sputnik V-ն, գրանցվել է կլինիկական փորձարկումների երկու փուլից հետո։

CanSino BiologicsCanSino Biologics

Եվս մեկ չինական պատվաստանյութ` Ad5-nCoV («Կոնվիդենցիա»), որը պատրաստվել է մարդու ադենովիրուս 5 տիպի հիման վրա՝ CanSino Biologics  դեղագործական ընկերության կողմից։  

Sinovac BiotechSinovac Biotech

CoronaVac պատվաստանյութը մշակվել է չինական  Sinovac Biotech ընկերության կողմից, պահպանվում է սառնարանում +2-ից +8C0-ի պայմաններում։ Պատվաստանյութը Չինաստանում 2020 թ. հուլիսից թույլատրվել է անհետաձգելի կիրառման համար` բարձր ռիսկի խմբերում։

Նիկոլայ Վորոնին, գիտության հարցերով թղթակից, 11-ը հունվարի, 2021թ., https://www.bbc.com,
DW հետազոտության ղեկավար, իմունոլոգ Ուինֆրիդ Փիքլ, https://www.dw.com,
Սայխան Ցինցաև, www.currenttime.tv, https://www.rbc.ru, ru.krymr.com, https://www.who.int

«ՍԱԼՈՒՏԵՄ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր
Պետական գրանցման համար․ 211․200․00969
[email protected]
+(374) 91 64 10 15
+(374) 98 79 15 15

Սկզբնաղբյուր. «Սալուտեմ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր, N1
med-practic.com կայքի ադմինիստրացիան տեղեկատվության բովանդակության համար

պատասխանատվություն չի կրում
Loading...
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին
ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին

Հայտնի միջազգային “The Lancet” պարբերականում վերջերս հրապարակված նյութի համաձայն` աշխարհում այժմ 1 միլիարդից ավելի մարդ ապրում է «ճարպակալում» ախտորոշմամբ...

ԼՈՒՐԵՐ: Ճարպակալում, նիհարում ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Կապույտ հազի դեպքերի թվի անսովոր աճը՝ Հայաստանում և աշխարհում
ԵՊԲՀ. Կապույտ հազի դեպքերի թվի անսովոր աճը՝ Հայաստանում և աշխարհում

Ըստ հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնի կողմից հրապարակված տվյալների՝ 2023թ.-ի դեկտեմբերին Եվրոպական Միության անդամ մի շարք...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Միջազգային առողջապահական կանոնները՝ համաճարակների դեմ պայքարի հիմնարար սկզբունք
ԵՊԲՀ. Միջազգային առողջապահական կանոնները՝ համաճարակների դեմ պայքարի հիմնարար սկզբունք

1951թ.-ին ԱՀԿ անդամ պետությունները հրապարակել են Միջազգային սանիտարական նորմերի վերաբերյալ առաջին կանոնակարգը։ Դրանք հիմնականում ներառում էին...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. JN.1 վիրուսի տարածվածությունն արագորեն աճում է ամբողջ աշխարհում
ԵՊԲՀ. JN.1 վիրուսի տարածվածությունն արագորեն աճում է ամբողջ աշխարհում

Ըստ Հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնի կողմից աշխարհում տիրող կորոնավիրուսային համավարակի վերաբերյալ հունվարի 12-ին հրապարակած վերջին վիճակագրական տվյալների...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Չարորակ նորագոյացությունների գրեթե կեսը հայտնաբերվում են հիվանդության III-IV փուլերում
ԵՊԲՀ. Չարորակ նորագոյացությունների գրեթե կեսը հայտնաբերվում են հիվանդության III-IV փուլերում

Համաձայն բժշկագիտության ժամանակակից տվյալների՝ քաղցկեղների 30-50%-ը կարելի է կանխարգելել, եթե վերացվեն ռիսկի գործոնները և իրականացվեն ապացույցների վրա հիմնված մի շարք կանխարգելման ռազմավարություններ...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ՀՀ ԱՆ. Աշխարհում կարմրուկի առումով համաճարակային իրավիճակն անբարենպաստ է
ՀՀ ԱՆ. Աշխարհում կարմրուկի առումով համաճարակային իրավիճակն անբարենպաստ է

Առողջական ծայրահեղ ծանր վիճակով 1 տարեկան 8 ամսական երեխա է հոսպիտալացվել, ում մոտ ախտորոշվել է կարմրուկ: Փոքրիկն ունեցել է ուղեկցող մի շարք հիվանդություններ...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Արհեստական լույսը և աղմուկը` անտեսված վտանգներ առողջության համար
ԵՊԲՀ. Արհեստական լույսը և աղմուկը` անտեսված վտանգներ առողջության համար

Համաձայն բրիտանական հայտնի “The Guardian” պարբերականում հրապարակված նյութի՝ Լորդերի պալատը կոչ է անում ստեղծել հատուկ խորհրդատվական խմբեր՝ աղտոտող նյութերի դեմ պայքարելու համար...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կլինի աֆրիկյան տարածաշրջանի մի շարք երկրներում
ԵՊԲՀ. Մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կլինի աֆրիկյան տարածաշրջանի մի շարք երկրներում

Թեև աշխարհում 2000 թվականից մալարիայի հիվանդացությունը զգալիորեն նվազել է, այն շարունակում է մնալ բազմաթիվ երկրների հանրային առողջապահության գերակա խնդիրներից մեկը...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Ուրբանիզացիան՝ մարդու ապրելակերպի, սոցիալական վարքագծի և առողջության զգալի փոփոխություններին նպաստող գործոն
ԵՊԲՀ. Ուրբանիզացիան՝ մարդու ապրելակերպի, սոցիալական վարքագծի և առողջության զգալի փոփոխություններին նպաստող գործոն

Ժողովրդագրության ուսումնասիրման հիմնական թիրախներից է բնակչության դինամիկան, որի մի մասն է կազմում ուրբանիզացիան՝ ազգաբնակչության կենտրոնացումը քաղաքներում:  Վերջինս նպաստում է...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԱՀ ԱՆ. Սողունների սեզոնային ակտիվացում. պետք չէ խուճապի մատնվել
ԱՀ ԱՆ. Սողունների սեզոնային ակտիվացում. պետք չէ խուճապի մատնվել

Թունավոր են միայն աշխարհի օձերի 15%-ը: Հայակական լեռնաշխարհում թունավոր են օձերի 4 հետևյալ տեսակները՝ գյուրզա, հայկական իժ, Դարևսկու իժ, լեռնատափաստանային իժ։ Թունավոր օձի խայթոցի դեպքում...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ Հայաստանում
ԵՊԲՀ.Դեղերի գերսպառումը՝ մարդկանց առողջության սպառնալիք
ԵՊԲՀ.Դեղերի գերսպառումը՝ մարդկանց առողջության սպառնալիք

Ըստ միջազգային «The Economist» հայտնի պարբերականում վերջերս հրապարակված հոդվածի՝ բազմաթիվ մարդիկ չափից շատ դեղ են օգտագործում...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
22 մայիսի` Կենսաբանական բազմազանության միջազգային օր
22 մայիսի`  Կենսաբանական բազմազանության միջազգային օր

2001 թվականից սկսած մայիսի 22-ը նշվում է, որպես կենսաբանական բազմազանության միջազգային օր: Այս օրը հռչակվել է ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեյի կոմից 1995 թվականին`1994թ. տեղի ունեցած Կենսաբանական բազմազանության Կոնվեցիայի...

Հիշարժան տարեթվեր
Ալկոհոլի չարաշահման դեմ պայքարը կարող է փրկել 5000 մարդու կյանք
Ալկոհոլի չարաշահման դեմ պայքարը կարող է փրկել 5000 մարդու կյանք

Մարդու առողջության ձևավորման հիմնական դերակատարն է կենսակերպը, որն էլ իր հերթին մեծապես կախված է առօրյայում հանդիպող ռիսկի գործոններից: Հիվանդության զարգացման ռիսկի գործոնների դեմ արդյունավետ...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում
ԵՊԲՀ. Մինչև 2030թ. աշխարհում 6-ից 1-ը կլինի 60 և ավելի տարեկան․ Հայաստանը ծերացած բնակչություն ունեցող երկրների շարքում
ԵՊԲՀ. Մինչև 2030թ. աշխարհում 6-ից 1-ը կլինի 60 և ավելի տարեկան․ Հայաստանը ծերացած բնակչություն ունեցող երկրների շարքում

Բնակչության ծերացումը ժողովրդագրական հիմնական խնդիրներից է ամբողջ աշխարհում, որը պահանջում է առողջապահական և սոցիալական պաշտպանության համակարգերի աշխատանքի վերագնահատում...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ Հայաստանում
ԵՊԲՀ. Ծերացող մոլորակ. ժողովրդագրական նոր ռումբ
ԵՊԲՀ. Ծերացող մոլորակ. ժողովրդագրական նոր ռումբ

Բնակչության ծերացումը անկասկած համարվում է 21-րդ դարի հիմնական ժողովրդագրական խնդիրը, ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող երկրների համար...

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ