Բժշկի ընդունարանում
Հարցազրույց նյարդաբան, բ.գ.թ. Բելլա Գրիգորյանի հետ. իր գործին նվիրյալը
![Հարցազրույց նյարդաբան, բ.գ.թ. Բելլա Գրիգորյանի հետ. իր գործին նվիրյալը Հարցազրույց նյարդաբան, բ.գ.թ. Բելլա Գրիգորյանի հետ. իր գործին նվիրյալը](up/article/big/file_61145_3324904.jpg)
«Հերացի» թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոց Ռադիոլոգիայի կենտրոնի ԷՆՄԳ լաբորատորիայի հիմնադիր
Նյարդաբանի մասնագիտական բարդ ճանապարհ եք անցել. ինչի՞ց սկսվեց:
80-ականների սկզբին հայրս հիվանդացավ` ծանր նյարդաբանական հիվանդություն, որն այդպես էլ Հայաստանում չախտորոշվեց: Ծնողներս ստիպված մեկնեցին Մոսկվա, որտեղ ախտորոշումից հետո սկսեց բուժվել: Հեռվից-հեռու բուժման գործընթացը բազմաթիվ խնդիրներ էր ստեղծում:
Այդ ժամանակ բժշկական համալսարանի ուսանող էի, և նյարդաբանի մասնագիտությունն ընտրելուս առաջին պատճառը հորս վիճակն էր:
Մյուս պատճառը նրանում էր, որ թեև շատ նյարդաբանական հիվանդություններ գրեթե չեն բուժվում, ախտորոշման գործընթացը պահանջում է տրամաբանություն և գիտելիքների մեծ ծավալ, ինչն ինձ համար այն դարձնում էր հետաքրքիր ու գրավիչ:
Ինչպե՞ս միտք հղացավ հասնել Ամերիկա և բերել մի մեթոդ` էլեկտրանեյրոմիոգրաֆիան, որի կարիքն այնքան կար պատերազմի ճանապարհին կանգնած մեր երկրի համար:
Երկրաշարժից հետո՝ 1988-ին, ԱՄՆ-ից շատ բժիշկներ այցելեցին Հայաստան, և շատ խնդիրների բախվեցին: Դրանցից էին տարբեր վնասվածքների ժամանակ նյարդերի, մկանների վնասվածքները, որոնց ախտորոշման համար կիրառվող մեթոդները չէին համապատասխանում միջազգային բժշկության մակարդակին: Եվ Հայ օգնության ֆոնդը (ՀՕՖ) 1990-ից սկսեց բժիշկների վերապատրաստումներ կազմակերպել Միացյալ նահանգների լավագույն բժշկական կենտրոններում։
Ինքս այդ ժամանակ նորավարտ էի, վարժ խոսում էի անգլերեն, ուստի ընդգրկվեցի բժիշկների առաջին խմբում: ԱՄՆ-ում աշխատում էի պերիֆերիկ նյարդերի լաբորատորիայում, սովորում հիվանդությունների ախտորոշման մեթոդները, բուժման ընտրության մոտեցումները: Երբ վերադարձա, անհրաժեշտ գիտելիքները և փորձը ներդնելու համար ՀՕՖ-ի օգնությամբ ձեռք բերվեց նաև առաջին նեյրոմիոգրաֆը:
Կիսվեք, խնդրե՛մ, Ձեր փորձով:
Մեթոդը ստեղծվել է 20-րդ դարի առաջին կեսին, սակայն բուռն զարգացում է ապրել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո: Ցավալի է, բայց փաստ, որ պատերազմները խթանում են գիտության զարգացումը: Արդեն ամբողջ աշխարհում՝ Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում, Ռուսաստանում մեթոդը կիրառելի էր:
Մեթոդը հնարավորություն է տալիս հետազոտել ծայրամասային (պերիֆերիկ) նյարդերը, մկանները, նյարդ-մկանային կապակցությունները, ողնուղեղային բջիջները, գտնել նյարդի վնասվածքը, վնասման աստիճանը, վնասման տեղը, հաջորդիվ`գնահատել բուժման ընթացքը:
Ինչո՞ւ էր այդ մեթոդն այդքան անհրաժեշտ վիրավոր զինվորներին:
Ցավոք, մենք առճակատվեցինք ժամանակակից պատերազմի առանձնահատկություններին: Պատերազմը փոխել է իր դեմքը: Եթե անգամ զինվորը պաշտպանիչ հագուստ է կրում, նրա վեջույթները անպաշտպան են մնում: Բազմաբեկորային վնասվածքների ժամանակ, բեկորները թափանցելով վերջույթների մեջ, վնասում են ոսկրերը, մկանները, անոթները, նյարդերը` առաջացնելով ոսկրա-նյարդա-անոթային համակցված ծանր վնասվածքներ: Մեթոդը հնարավորություն է տալիս նույնիսկ ծանր վնասվածքների դեպքում ճիշտ ախտորոշել, գտնել վնասվածքի տեղակայումը: Եվ որքան շուտ է այն իրականացվում, այնքան ճիշտ և արդյունավետ է բուժման ընթացքը:
Կա՞ն էլեկտրամիոգրաֆիայի կիրառման արդյունավետության անառարկելի փաստեր:
Ճշգրիտ ախտորոշման դեպքում խուսափում ենք բժշկական սխալներից, այլապես հնարավոր է երկարատև ու անարդյունք «բուժել» հիվանդին, և պարզվի, որ վնասվածքի տեղում ձևավորվելել են անվերադարձ փոփոխություններ, կամ սպիացման գործընթացը խոչնընդոտել է, որ նյարդն աճի ու վերականգնվի:
Խոսենք հայ-ամերիկյան համագործակցության մասին:
1988-ից առայսօր ՀՕՖ-ը բազմաթիվ բժշկական ծրագրեր է իրականացրել, վերապատրաստել բազմաթիվ մասնագետների: Պատերազմի ժամանակ սերտ համագործակցել ենք ֆրանսիացի մասնագետների հետ` հատկապես Լիոնի համալսարանական հիվանդանոցից, որոնք 2021 թվականից առայսօր 3 ամիսը մեկ Հայաստան են գալիս` ծանր հիվանդների բուժման և փորձի փոխանակման համար: Նրանք սովորեցնում են նոր մեթոդներ, կիսվում իրենց փորձով և մեզնից էլ սովորում ժամանակակից ռազմական վնասվածքներով հիվանդների վարման մեր փորձը:
«Յուրաքանչյուր հիվանդ հնարավորություն է տալիս մի բան ավելի սովորել, չէ՞ որ բժշկությունն այն մասնագիտությունն է, որ մինչև կյանքի վերջը սովորելու բան ունես»,- այսպես եք արտահայտվել 2013 թվականին «Առողջապահության լրատու» շաբաթաթերթին տրված հարցազրույցում: Այսօր ի՞նչ կավելացնեք Ձեր այս համոզմունքին:
Չնայած 10 տարի է անցել այդ հարցազրույցից, կյանքս նույն կերպ շարունակվում է: Ոչինչ չի փոխվել, թերևս` հակառակը, գործունեության ծավալն ավելի է ընդլայնվել:
«Երջանկություն է, որ մասնագիտական քո միջամտությամբ կարող ես օգնել ո՛չ միայն հիվանդ մարդկանց, այլև երիտասարդ բժիշկներին», - դարձյալ Ձեր խոսքերն են: Տարիներ անց ինչպիսի՞ն են այսօրվա երիտասարդները, և շարունակո՞ւմ եք Ձեր առաքելությունը:
90-ականներից սկսած ընդգրկվել եմ տարբեր կրթական ծրագրերի աշխատանքներում` ՀՕՖ-ի հետ ամերիկան ծրագրերն էին, հետո եվրոպական` Զալցբուրգյան բժշկական սեմինարները: Վերջին տարիներին միոգրաֆիայի հետ կապված ծրագրերն են հոգեհարազատ դարձել:
Երբեմն հետևում եմ մեր երիտասարդ գործընկերներին, որոնք արդեն հայտնի, անգամ արտերկրում ճանաչված մասնագետներ են, հիշում նրանց առաջին փորձերը, առաջին հաջողությունները: Հաճելի է գիտակցելը, որ դա նաև մեր ջանքերի պտուղն է:
Պատմեք, խնդրե՛մ, ամերիկահայ բարերար Նազարյանների ընտանիքի մասին, ովքեր ներդրում ունեն ռադոլոգիայի կենտրոնի կայացման գործում:
Նազարյանների ընտանիքի ավագ որդին՝ Լևոն Նազարյանը, հայտնի բժիշկ- ռադիոլոգ է, աշխատում է Ջեֆերսոնի ռադիոլոգիայի կենտրոնում, ԱՄՆ և սերտ կապեր ունի մեր համալսարանի հետ, ինչը համագործակցության առիթ դարձավ: Երբեմն փոքր գործից է սկսվում մեծ գործը: Նազարյանների ընտանիքն օգնեց համալսարանական ռադիոլոգիայի կենտրոնի ստեղծմանը;
Կենտրոնը ներկայում ունի գրեթե բոլոր ժամանակակից ծառայությունները, որոնք անհրաժեշտ են բազմապրոֆիլային հիվանդանոցի համար: Այն առայսօր նաև ուսուցողական կենտրոն է: Այստեղ իրականացվում են անոթների, նյարդերի, գլխուղեղի, ողնուղեղի հետ կապված բոլոր անհրաժեշտ հետազոտությունները:
ՀՕՖ գործունեության շրջանակում Դուք «Զալցբուրգյան միջազգային բժշկական սեմինարներ» ծրագրի համակարգողն եք. ի՞նչ տվեց ծրագիրը, և ինչպիսի՞ն է ծրագրի այսօրը:
Զալցբուրգյան ծրագրերը բազմաթիվ էին՝ 10-ից ավելի տարբեր մասնագիտական ուղղությամբ: Անցկացվում էր բաց մրցույթ` արտերկրից հրավիրված դասախոսների կողմից, և յուրաքանչյուր երկրից ընտրվում էին մի քանի մասնագետներ:
Այժմ ծրագիրը շարունակվում է այլ համակարգով, առավել ընդլայնուն է, ավելի շատ մասնագետներ են դիմում Հայաստանից և գործընթացն է հեշտացված, քանի որ այսօրվա մեր մասնագետներն ավելի ակտիվ են` գիտաժողովներին մասնակցության, վերապատրաստումներ անցնելու առումով և ավելի վարժ են տիրապետում անգլերենին:
Կյանքն ընթանում է առաջ բոլոր ասպարեզներում, և մեր երիտասարդ մասնագետները՝ նույնպես: Ցավալի է, որ մեր մասնագետների մի մասը տեղափոխվում են Եվրոպա, ԱՄՆ… Բայց նրանց փոխարեն գալիս են նորերը:
2015 թվականին Դուք պարգևատրվել եք Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի շքանշանով, կկիսվե՞ք մեզ հետ:
Աշխատանքում չես մտածում պարգևների մասին, բայց միշտ հաճելի է, երբ այն գնահատվում է: Դա նշանակում է հաղթահարված փուլ և կարելի է առաջ անցնել` դեպի նոր ձեռքբերումներ, և շարունակել ծառայել հիվանդներին, հասարակությանը, բժշկական միջավայրին:
Որպես վերջաբան. նպատակ, որին հասնելը սպասված երջանկություն էր և նպատակ, որի ճանապարհին եք…
Երբ նոր էի սկսել նյարդաբանի ճանապարհը, պետք է զբաղվեի ծայրամասային նյարդերի բուժմամբ ու մեկնեցի ԱՄՆ, այնտեղ զգացի, որ պրակտիկորեն ոչինչ չգիտեմ:
Հիմա, երբ նայում եմ անցածս ճանապարհին, երջանկություն է, որ բավականին մեծ ու որակով գործ է կատարվել, որ վաստակում ես այն աշխատանքով, որը նաև հաճույքով ես անում: Բավարարվածություն է օգնել բուժառուներին` ապաքինվել, գործընկերներին` կրթվել և ճիշտ ուղղորդվել մասնագիտական հարցերում:
Այդքանով հանդերձ, միշտ կա գիտակցումն այն բանի, որ շատ բան դեռ չգիտենք, անելիքներ դեռ շատ կան, և դա անվերջ գործընթաց է:
Բժշկությունը զարգանում է շատ արագ, և պետք է վազել նրա հետևից, չմնալ տեղում: Այսպիսի ասացվածք կա. «Եթե ուզում ես մնալ տեղում՝ շարժվիր առաջ», որովհետև հետ կմնաս, եթե չշարժվես առաջ»: Որքան էլ փորձված մասնագետ լինես՝ այն ճիշտ ուղղությամբ զարգացնելու համար առաջ ընթանալը պարտադիր է:
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![«Պետք է պայքարել մարդու կյանքի համար՝ առանց ակնկալիքի»․ հարցազրույց մաշկաբան Հովհաննես Հովհաննիսյանի հետ «Պետք է պայքարել մարդու կյանքի համար՝ առանց ակնկալիքի»․ հարցազրույց մաշկաբան Հովհաննես Հովհաննիսյանի հետ](up/article/small/file_63598_7925109.jpg)
Ինչո՞ւ ընտրեցիք մաշկաբանի մասնագիտությունը:
2003 թվականինին, երբ ընդունվեցի մաշկաբանության և սեռավարակաբանության օրդինատուրա, դեռ չէի պատկերացնում...
![](images/calendar.png)
![Հիվանդը բժշկի մեջ պետք է ուժ, լույս և հույս տեսնի․ հարցազրույց Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի Դեղորայքային ուռուցքաբանության բաժանմունքի ղեկավար Նաիրա Ջանոյանի հետ Հիվանդը բժշկի մեջ պետք է ուժ, լույս և հույս տեսնի․ հարցազրույց Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի Դեղորայքային ուռուցքաբանության բաժանմունքի ղեկավար Նաիրա Ջանոյանի հետ](up/article/small/file_63136_2354621.jpg)
Ներկայում քիմիաթերապիայի դերը ուռուցքների բուժման գործընթացում։
Քիմիաթերապիան այսօր, ինչպես և շատ տարիներ առաջ, իր կարևոր և ուրույն դերն ունի ուռուցքաբանության մեջ...
![](images/calendar.png)
![Քաղցկեղի դեղորայքային բուժման ամենաօպտիմալ մեթոդներն են թիրախային եւ իմունաթերապիան. nairimed.com Քաղցկեղի դեղորայքային բուժման ամենաօպտիմալ մեթոդներն են թիրախային եւ իմունաթերապիան. nairimed.com](up/article/small/file_63113_8191275.jpg)
Այսօր քաղցկեղի դեղորայքային բուժման ամենաօպտիմալ մեթոդներն են թիրախային եւ իմունաթերապիան։ Երկուսն էլ ավանդական քիմիաթերապիայի հետ միասին հաջողությամբ կիրառվում են Նաիրի ԲԿ–ում...
![](images/calendar.png)
![«Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայությունը. հարցազրույց Մարինե Թովմասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am «Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայությունը. հարցազրույց Մարինե Թովմասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62927_3476849.jpg)
Խոսենք «Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայության մասին:
Կենտրոնում կատարվում են արյան հետ կապված այն գործառույթները, որոնք իրականացվում են...
![](images/calendar.png)
![Ի՞նչ է փոխվել. 16 տարի անց հարցազրույց Արմեն Չարչյանի հետ` նույն հարցերով Ի՞նչ է փոխվել. 16 տարի անց հարցազրույց Արմեն Չարչյանի հետ` նույն հարցերով](up/article/small/file_62765_4254548.jpg)
Մեդ-Պրակտիկ թիմի կողմից որոշում կայացվեց 2007 թվականին հրապարակվող «Ֆարմացևտ պրակտիկ» պարբերականի շրջանակում պրոֆեսոր Արմեն Չարչյանին հարցազրույցի ժամանակ հնչած...
![](images/calendar.png)
![Կրծքագեղձի քաղցկեղ. erebunimed.com Կրծքագեղձի քաղցկեղ. erebunimed.com](up/article/small/file_62487_715937.jpg)
Երբ հետազոտել կրծքագեղձը, անհրաժեշտ է կատարել ամենամյա հետազոտություն, թե բժշկի դիմել, երբ արդեն կան գանգատներ: Թեման պարզաբանում է «Էրեբունի» ԲԿ մամոլոգիայի և կրծքագեղձի...
![](images/calendar.png)
![Ինչպես կանխարգելել կաթվածը. erebunimed.com Ինչպես կանխարգելել կաթվածը. erebunimed.com](up/article/small/file_62358_8605428.jpg)
Ինչպես նվազեցնել գլխուղեղի կաթվածի՝ ինսուլտի ռիսկը. խորհուրդ է տալիս «Էրեբունի» ԲԿ կաթվածի կենտրոնի նյարդաբան Լինա Զուբալովան...
![](images/calendar.png)
![Բնածին հիպոթիրեոզի և ֆենիլկետոնուրիայի սքրինինգային հետազոտություններ․ նեոնատոլոգ Աիդա Դանիելյան. morevmankan.am Բնածին հիպոթիրեոզի և ֆենիլկետոնուրիայի սքրինինգային հետազոտություններ․ նեոնատոլոգ Աիդա Դանիելյան. morevmankan.am](up/article/small/file_62324_1718288.jpg)
Ե՞րբ , ի՞նչ նպատակով են կատարվում բնածին հիպոթիրեոզի, ֆենիլկետոնուրիայի սքրինինգային հետազոտությունները...
![](images/calendar.png)
![Գանգուղեղային վնասվածքներ. նյարդավիրաբույժ Կսպոյան Արայիկ. armeniamedicalcenter.am Գանգուղեղային վնասվածքներ. նյարդավիրաբույժ Կսպոյան Արայիկ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62223_5053708.jpg)
Գանգուղեղային վնասվածքների /ԳՈՒՎ/ պատճառները և դասակարգումը
Գանգուղեղային վնասվածքները կարող են առաջանալ տարբեր պատճառներով՝ ավտոպատահարների...
![](images/calendar.png)
![Միջողային սկավառակների ճողվածքներ. նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ Ծերունի Հովհաննիսյան. armeniamedicalcenter.am Միջողային սկավառակների ճողվածքներ. նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ Ծերունի Հովհաննիսյան. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62215_9291029.jpg)
Միջողային սկավառակների ճողվածքներ. Նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ Ծերունի Հովհաննիսյան
Ինչպե՞ս կբնորոշեք միջողային սկավառակի ճողվածքը...
![](images/calendar.png)
![Կոնքազդրային հոդի սքրինինգ. նեոնատոլոգ Մարինա Զարգարյան. morevmankan.am Կոնքազդրային հոդի սքրինինգ. նեոնատոլոգ Մարինա Զարգարյան. morevmankan.am](up/article/small/file_62199_3599864.jpg)
Ի՞նչ է կոնքազդրային հոդի սքրինինգը
Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնում 2009 թ-ից սկսած կատարվում է...
![](images/calendar.png)
![Կոկորդի էնդոլարինգեալ վիրահատություններ․ քիթ-կոկորդ-ականջաբան Սոնա Մանուկյան. armeniamedicalcenter.am Կոկորդի էնդոլարինգեալ վիրահատություններ․ քիթ-կոկորդ-ականջաբան Սոնա Մանուկյան. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62196_4714579.jpg)
Կոկորդի ախտահարումների առանձնահատկությունները
Ժամանակակից քիթ-կոկորդ-ականջաբանության խնդիրների շարքում կոկորդի ախտահարումներն ամենահաճախ հանդիպողներից ե...
![](images/calendar.png)
![Քթի պլաստիկ վիրահատություն. հաճախ տրվող հարցերին պատասխանում է Հայկ Ենոքյանը Քթի պլաստիկ վիրահատություն. հաճախ տրվող հարցերին պատասխանում է Հայկ Ենոքյանը](up/article/small/file_62106_5297130.jpg)
Քթի պլաստիկ վիրահատությունը` ռինոպլաստիկան, ըստ դիմա-ծնոտային և պլաստիկ վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Հայկ Ելոքյանի, մի ամբողջ փիլիսոփայություն է ու ներառում է և՛ ֆիզիկական...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն