Խոլեսթերինի ռիսկերը և գենդերային տարբերությունները. armeniamedicalcenter.am

Բարձր խոլեսթերինի ռիսկի մակարդակները տարբեր են՝ կախված տարիքից և սեռից: Առողջ սիրտը երկար ու առողջ կյանքի շարժիչ ուժերից է: Թե՛ տղամարդիկ և թե՛ կանայք կարող են ունենալ խոլեսթերինի բարձր մակարդակ, ինչն արյան անոթները խցանելու և արյան հոսքը դեպի կենսական կարևոր օրգաններ (սիրտ և ուղեղ) սահմանափակելու ներուժ ունի: Խոլեսթերինի բարձր մակարդակը կարող է նաև հանգեցնել սրտի հիվանդությունների առաջացման և ժամանակի ընթացքում վատթարացնել առողջական վիճակը:

Խոլեսթերինի մակարդակի բարձրացման ռիսկերը հաճախ կապված են այլ առողջական խնդիրների հետ, ինչպիսիք են՝ շաքարախտը, արյան բարձր ճնշումը, սակայն կարող են ազդել նաև այլ գործոններ, ինչպես, օրինակ` տարիքն ու սեռը: Չնայած սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններին ավելի հակված են երիտասարդ տղամարդիկ, այնուամենայնիվ, կանայք նույնպես ապահովագրված չեն բարձր խոլեսթերինի ծանր հետևանքներից։

Խոլեսթերինի բարձր մակարդակի առանձնահատկությունները կանանց և տղամարդկանց մոտ։

Նախքան բարձր խոլեսթերինի ռիսկերը տարբերակելը կարևոր է հիշել, որ ՑԽԼ (ցածր խտության լիպոպրոտեիններ) խոլեսթերինը, որն անվանում են նաև «վատ» խոլեսթերին, առաջացնում է սրտի հիվանդություններ, մինչև իսկ՝ կաթված:

Էսթրոգենը կանանց սեռական հորմոն է, որը սրտի համար ունի պաշտպանիչ ազդեցություն, քանի որ ունակ է կարգավորել խոլեսթերինի մակարդակը: Այդ իսկ պատճառով նախքան դաշտանադադարը կանայք հակված են «վատ» խոլեսթերինի ավելի ցածր մակարդակ ունենալուն՝ ի տարբերություն տղամարդկանց:

Հետևաբար, էսթրոգենի մակարդակը դաշտանադադարից հետո կտրուկ նվազում է (հիմնականում՝ 45-55 տարեկանում):

Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ հետդաշտանադադարային փուլում գտնվող կանայք ունեն ավելի բարձր ՑԽԼ խոլեսթերինի մակարդակ, քան` տղամարդիկ:

ԲԽԼ (ցածր խտության լիպոպրոտեիններ) խոլեսթերինը անվանում են նաև «լավ» խոլեսթերին, որն օգնում է «տեղափոխել» ՑԽԼ խոլեսթերինն արյան անոթներից դեպի լյարդ՝ կազմաքանդելու նպատակով: Տղամարդիկ հիմնականում ունեն ավելի ցածր ԲԽԼ մակարդակ, քան կանայք՝ նախքան դաշտանադադարը:

Տրիգլիցերիդները՝ արյան հիմնական լիպիդները, նույնպես կարող են տարբերվել կանանց և տղամարդկանց մոտ: ՑԽԼ խոլեսթերինի պես, տրիգլիցերիդի մակարդակը կարող է ավելի բարձր լինել հետդաշտանադադարային փուլում գտնվող կանանց մոտ՝ ի տարբերություն երիտասարդ տղամարդկանց:

Բարձր խոլեսթերինի այլ ռիսկերը

Հիմնականում խոլեսթերինի բարձր մակարդակը կապված է այլ բժշկական պատճառների հետ.

• 2-րդ տիպի շաքարախտ ունեցող մարդիկ կարող են ունենալ ավելի բարձր խոլեսթերինի մակարդակ,
• ճարպակալումը նույնպես կապված է արյան մեջ տրիգլիցերիդի և ՑԽԼ խոլեսթերինի բարձր մակարդակի հետ,
• խոլեսթերինի բարձր մակարդակ ունենալու նկատմամբ գենետիկ նախատրամադրվածությամբ մարդիկ գտնվում են բարձր ռիսկային խմբում,
• հագեցած ճարպերով սննդակարգը կարող է մեծացնել խոլեսթերինի մակարդակի աճի ռիսկը,
• ցածր ֆիզիկական ակտիվությունը բարձրացնելով` խոլեսթերինի մակարդակը կարող է գիրության պատճառ դառնալ:

Ի՞նչ անել խոլեսթերինի բարձր մակարդակի դեպքում։

• Առողջ սննդակարգը կարևոր է խոլեսթերինի մակարդակի կարգավորման համար: Անհրաժեշտ է սահմանափակել հագեցած ճարպերի ընդունումը, որոնք պետք է կազմեն կալորիաների օրական չափաբաժնի առավելագույնը 7%-ը։
• Խորհուրդ է տրվում սահմանափակել խոլեսթերինի բարձր մակարդակ ունեցող սննդի ընդունումը, ինչպիսիք են՝ ձվի դեղնուցը, կարմիր միսը և կաթնամթերքը: Փոխարենը ցանկալի է ուտել ավելի շատ միրգ, բանջարեղեն, ձուկ, հացահատիկային մթերք:
• Հարկավոր է պարբերաբար մարզվել, սահմանափակել աղի և ալկոհոլի ընդունումը:
• Հարկ է կանոնավոր հետազոտվել և հետևել խոլեսթերինի մակարդակին. տղամարդիկ՝ 35 տարեկանից սկսած, իսկ կանայք՝ 45:
• Ժամանակին դիմել մասնագետի խորհրդատվության և դեղորայքային բուժում ստանալ։ Օրինակ, ստատինները խոլեսթերինի իջեցման համար ամենատարածված դեղերն են։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ