Զարկերակային ճնշման մշտադիտարկում. հարցազրույց Լուսինե Մանուկյանի հետ. morevmankan.am

Ի՞նչ է զարկերակային ճնշման մշտադիտարկումը՝ մոնիթորինգը, և ինչո՞ւ է կարևոր այդ հետազոտությունը հղիների մոտ:

Զարկերակային ճնշման մշտադիտարկումը ոչ ինվազիվ հետազոտություն է և միակ մեթոդն է, որը թույլ է տալիս և՛ արթուն, և քնի՛ ժամանակ տեղեկություն ստանալ զարկերային ճնշման և սրտի զարկերի տատանումների, հաճախականության մասին, հայտնաբերել կամ բացառել զարկերակային գերճնշումը՝ հիպերտենզիան, «սպիտակ խալաթ» համախտանիշը, ստանալ գիշերային զարկերակային ճնշման պատկերն` օրվա ընթացքում:

Ի՞նչ հիմքեր ունի հետազոտությունը:

Վերջին տարիներին զարգանում է մի գիտություն, որը կոչվում է ժամանակակենսաբանություն և ժամանակաբուժում:
Ժամանակաբուժումը թերապիայի բաժին է, որը նպատակաուղղված է վերականգնելու օրգանիզմի առողջությունը՝ հաշվի առնելով օրգանիզմում ժամանակային կառուցվածքի առանձնահատկությունները և ճշգրիտ որոշելու, թե հղին կամ բուժառուն կոնկրետ ո՞ր ժամերին պետք է ընդունի նշանակված դեղորայքը:

Մոլորակում ընթացող բոլոր գործընթացները (բնության բոլոր երևույթները, օրգանիզմի ներքին տեղաշարժերը) ունեն պարբերական համընդհանուր օրինաչափություններ և ցիկլիկ կրկնողություն: Դրա վառ ապացույցը կնոջ մոտ դաշտանային ցիկլն է:

Աշխարհում կատարված վերջին հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ հղիների մոտ զարկերակային ճնշումը և սրտի զարկերի հաճախականությունն ունեն իրենց բնական ռիթմերը: Դրանցից ամենաուսումնասիրվածները շուրջօրյա ռիթմերն են: Հետազոտությունը հիմնվում է ո՛չ միայն կոնկրետ ժամերին զարկերակային ճնշման թվեր ստանալու, այլ նաև յուրաքանչյուր անհատի (հղիի) ռիթմաբանական վերլուծությունների վրա:

Ինչո՞ւ է այս հետազոտությունը կարևոր հղիների համար:

Մանկաբարձության մեջ զարկերակային ճնշման և սրտի զարկերի մշտադիտարկումը մեծ դեր ունի: Աշխարհում կատարված հետազոտությունները վկայում են այն մասին, որ բոլոր հղիությունների տասը տոկոսի ժամանակ դիտվում է գերճնշում, իսկ Հայաստանում գերճնշումը հղիությունների մայրական մահացության մեջ գրավում է երկրորդ տեղը (արյունահոսություններից հետո):

Ճնշման տատանումների ի՞նչ ազդեցություն կարող են թողնել հղի կնոջ և պտղի վրա:

Հիպեր- և հիպոտենզիվ վիճակները հղիների մոտ պտղի թերզարգացման հիմնական գործոններից են և կարող են հանգեցնել հղիության ընթացքի տարբեր ախտաբանական ծանր վիճակների՝ ընդհուպ մինչև հղիության ընդհատման, կարող են անգամ վտանգել մոր և պտղի կյանքը:

Մենք 2003-2004 թվականներից համագործակցում ենք ԱՄՆ-ի Մինիսոտայի համալսարանի հետ, որտեղ գործում է ժամանակակենսաբանության կենտրոն:

Կենտրոնը ղեկավարում էր պրոֆեսոր Հաուբերգը: Առաջին անգամ Հայաստանում կատարվել են համատեղ աշխատանքներ, և այդ համագործակցությունն առայսօր շարունակվում է:

Ի՞նչ կարող է պարզել ճնշման մշտադիտարկումը:

Զարկերակային ճնշման շուջօրյա ռիթմաբանական վերլուծությունը՝ հիմնված հղիության տարբեր եռամսյակներում կատարված մշտադիտարկման վրա, ցույց է տվել է, որ շուրջօրյա ռիթմերի փոփոխությունները կարող հնարավոր հիպերտենզիայի ախտորոշման չափանիշներ լինել, երբ դեռ զարկերակային ճնշման խնդիրը նախակլինիկական փուլում է:

Վերջին տարիներին ժամանակաբուժումը՝ քրոնոթերապիան, ներմուծվել է առողջապահական ոլորտ. դրա վառ օրինակը բոլորին հայտնի հոյտեր-մոնիթորինգն է, որը կիրառում են սրտաբանները: Հոլտերով որոշվում է սրտի զարկերի ոչ թե միանվագ, այլ՝ շուրջօրյա վիճակը: Միանվագ որոշման պահին բուժառուի մոտ կարող են գանգատներ չլինել, իսկ էլեկտրասրտագրության մեջ՝ փոփոխություններ չգրանցվեն, մինչդեռ հոլտեր-մշտադիտարկման սարքի միջոցով շուրջօրյա` 24-72 ժամյա հսկողությամբ ախտորոշվում է խնդիրը: Կարող է, օրինակ, սրտի վատացումը լինել գիշերային ժամերին:

Նույն կերպ հղիի մոտ կարող են լինել գիշերային ճնշման բարձրացումներ, որոնք շատ բացասական են ազդում պտղի զարգացման վրա: Հայտնի է, որ պտղի ներարգանդային զարգացման դանդաղումը (ՊՆԱԴ) 50 տոկոսով պայմանավորված է թաքնված զարկերակային ճնշման բարձրացումով: Այդ պատճառով հետազոտությունն արդիական է, մանավանդ ռիսկի խմբի հղիների համար (առաջին հղիություն, բազմապտուղ հղիություն, նախորդ հղիություններից բարդացած մանկաբարձական անամնեզ, հղիությանն ուղեկցող էքստրագենիտալ քրոնիկ հիվանդություններ և այլն):

Մշտադիտարկումը դեր ունի՞, արդյոք, դեղորայքի ճիշտ նշանակման գործընթացում:

Հիպերտենզիայով հղիների մոտ զարկերակային ճնշման տևական մշտադիտարկումն անհրաժեշտ է նաև ընթացիկ բուժման արդյունավետությունը որոշելու համար: Դեղերը բժշկի կողմից պարզապես նշանակվում են օրվա մեջ որոշակի հաճախականությամբ: Այս մեթոդը հնարավորություն է տալիս, որ հիվանդին նշանակվի մեկ հաբ, բայց կոնկրետ, անհրաժեշտ ժամի: Ենթադրենք, հղիի ճնշումը բարձրանում է երեկոյան ժամերին, այդ դեպքում դեղը նշանակվում է երեկոյան, որովհետև որքան քիչ դեղորայք նշանակվի հղիին, այնքան կպակասի նրա և պտղի վրա դեղերի վատ ազդեցությունը:

Ինչպե՞ս է իրականացվում զարկերակային ճնշման մշտադիտարկումը:

Հատուկ էլեկտրոնային սարքը ծրագրավորվում է համակարգչի միջոցով և կատարվում է շուրջօրյա՝ 24-26 ժամյա մշտադիտարկում: Սարք-սեղմակապը կապվում է հղիի թևին, որը նա կրում է 24 ժամ: Մեր կենտրոնում օգտագործվում է աշխարհում հայտնի ճապոնական A@D ընկերության TM-2430 սարքը:

Ցերեկային ժամերին ավտոմատ կերպով զարկերակային ճնշումը չափվում է կես ժամը մեկ, իսկ գիշերային ժամերին և ուշ երեկոյան՝ ժամը մեկ, հղիի քունը չխանգարելու համար: Նախկինում այս հետազոտությունն իրականացվում էր ստացիոնար պայմաններում, ներկայում այն իրականացվում է ամբուլատոր:

Զարկերակային ճնշման շուրջօրյա մշտադիտարկումը հնարավորություն է տալիս նույնականացնել հղիի շուրջօրյա ռիթմերի նախնական շեղումները և հայտնաբերել կամ ժխտել զարկերակային ճնշման բարձրացումները: Կարևոր են ճնշման և՛բարձրացումը, և՛ իջեցումը: Փաստորեն, հայտնաբերվում են նաև ցածր ճնշման առկայությունը և ռիթմը, որոնք նույնպես ռիսկի խումբ են համարվում

Զարկերակային մշտադիտարկումը շատ տեղեկատվական, ժամանակակից մեթոդ է, որն արդեն երկար տարիներ մենք հաջողությամբ կիրառում ենք Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնում:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ