Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Հիշարժան տարեթվեր

Մար­տի 21­-ը` Դաու­նի հա­մախ­տա­նիշ ու­նե­ցող մար­դու մի­ջազ­գային օր

Մար­տի 21­-ը` Դաու­նի հա­մախ­տա­նիշ ու­նե­ցող մար­դու մի­ջազ­գային օր

­Մար­տի 21­-ին նշ­վում է Դաու­ն հա­մախ­տա­նիշ ու­նե­ցող մար­դու մի­ջազ­գային օրը (World Down Syndrome Day): Այդ տա­րե­թիվն օրա­ցույ­ցի մեջ մտել է 2006 թ.: Նա­խա­ձեռ­նու­թյունն այդ թե­մային նվիր­ված 6-րդ սիմ­պո­զիու­մի մաս­նա­կից­նե­րինն է: Ռու­սաս­տա­նում Դաու­ն հա­մախ­տա­նի­շով մար­դու օրն առա­ջին ան­գամ նշել են 2011 թ.:


­Մար­տի 21­-ը պա­տա­հա­կան չի ընտր­վել. դա հենց Դաու­ն հա­մախ­տա­նի­շի խորհր­դան­շա­կան թիվն է։ Այդ հի­վան­դու­թյամբ տառապող մար­դու քրո­մո­սոմ­նե­րի 21-րդ զույ­գը կազմ­ված է ոչ թե 2, այլ 3 քրո­մո­սոմ­նե­րից («ա­րի­սո­միա»): «Օ­րա­ցույ­ցի լեզ­վով» թարգ­մա­նու­թյան մեջ ստաց­վել է եր­րորդ ամս­վա (մարտ) 21-րդ ամ­սա­թի­վը։­


Անգ­լիացի բժիշկ Ջոն Լենգ­դոն Դաու­նը (John Langdon Down, 1828 թ. նոյեմ­բե­րի 18 - 1896 թ. հոկ­տեմ­բե­րի 7) 1862 թ. առա­ջինն է նկա­րագ­րել հա­մախ­տա­նի­շը, որի ար­դյուն­քում ան­վա­նել են իր անու­նով և ներ­կա­յաց­րել որ­պես հո­գե­կան հի­վան­դու­թյան ձև: 1959 թ. բնա­ծին հա­մախ­տա­նի­շի և քրո­մո­սոմ­նե­րի թվի միջև կա­պը հայտնաբե­րել է ֆրան­սիացի գե­նե­տիկ Ժե­րոմ Լե­ժե­նը (J’r’me Lejeune, 1926 թ. հու­նի­սի 13 - 1994 թ. ապ­րի­լի 3):


Հայտ­նա­բե­րողն այդ հա­մախ­տա­նիշն ան­վա­նել է «մոն­ղո­լիզմ», որի պատ­ճա­ռը հի­վան­դի մոն­ղո­լոիդ ռա­սայի ներ­կա­յա­ցուց­չին հի­շեց­նող դեմքն է: Առող­ջա­պա­հու­թյան հա­մաշ­խար­հային կազ­մա­կեր­պու­թյունն այդ ան­վա­նու­մը չե­ղյալ է հա­յտարարել` 1965 թ. Մոն­ղո­լիայի մաս­նա­գետ­նե­րի դի­մու­մից հե­տո:


Հ­նա­րա­վոր է, որ հա­մախ­տա­նի­շի ներ­կայիս ան­վա­նու­մը փոխ­վի մեկ ու­րիշ ան­վամբ: ԱՄՆ­-ի Առող­ջա­պա­հու­թյան ազ­գային ինս­տի­տուտն ար­դեն հանձ­նա­րա­րել է վե­րաց­նել հա­մախ­տա­նի­շի ան­վան­ման սե­ռա­կան հո­լով­ման ձևը՝ փաս­տե­լով հանձ­նա­րա­րա­կա­նի հրա­տա­պու­թյու­նը նրա­նով, որ բժիշկ Դաունն այդ խան­գար­մամբ չէր տա­ռա­պում:


Դաու­ն հա­մախ­տա­նի­շը բնու­թագր­վում է ֆի­զիոլո­գիական յու­րա­հատ­կու­թյուն­նե­րի ընդ­հան­րա­կան դրս­ևոր­մամբ` «տա­փակ դեմք», պա­րա­նո­ցի շր­ջա­նում մաշ­կային ծալ­քեր, հի­պեր­շար­ժու­նակ հո­դեր, մկա­նային հի­պո­տո­նիա և այլն: Դաու­ն հի­վան­դու­թյան հա­մար բնո­րոշ են հո­գե­կան խան­գա­րում­նե­րը։ Նկատ­վում է թու­լամ­տու­թյուն (օ­լի­գոֆ­րե­նիա)։ Խիստ թեր­զար­գա­ցած են ոչ միայն բա­նա­կա­նու­թյու­նը, այլև հո­գե­կան ֆունկ­ցիանե­րը՝ ըն­կա­լու­մը, ու­շադ­րու­թյու­նը, հի­շո­ղու­թյու­նը, խո­սե­լը։ Հի­վանդ­նե­րին ան­հա­սա­նե­լի են վե­րա­ցա­կան դա­տո­ղու­թյուն­նե­րը։ Խո­սակ­ցա­կան բա­ռա­պա­շա­րը սահ­մա­նա­փակ է, աղ­քա­տիկ, առո­գա­նու­թյու­նը՝ թե­րու­թյուն­նե­րով։ Բնո­րոշ է ըն­դօ­րի­նա­կու­մը, նկատ­վում է տրա­մադ­րու­թյան ան­կա­յու­նու­թյուն, լա­ցի կամ գեր­հու­զա­կան բռն­կում­ներ։ Դաու­ն հի­վան­դու­թյամբ երե­խա­նե­րը շատ կապ­ված են հա­րա­զատ­նե­րի հետ։ Որ­պես կա­նոն, Դաու­ն հի­վան­դու­թյամբ տա­ռա­պող երե­խա­նե­րը սո­վո­րում են հա­տուկ դպ­րոց­նե­րում։


Չ­նա­յած այդ երե­խա­նե­րի սո­վո­րե­լու ան­կա­րո­ղու­թյան վե­րա­բե­րյալ տա­րած­ված կար­ծի­քին, նրանք ամ­բող­ջա­պես կա­րող են յու­րաց­նել ինչ­պես իրենց հան­դեպ խնամ­քի հմ­տու­թյուն­նե­րը, այն­պես էլ ավե­լի բարդ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ: Մոսկ­վա­յում ան­գամ գո­յու­թյուն ու­նի աշ­խար­հում միակ թատ­րո­նը, որ­տեղ բո­լոր մար­դիկ ու­նեն Դաու­ն հա­մախ­տա­նիշ: Խում­բը, որը կոչ­վում է «Բա­րե­հո­գի­ներ», հա­ջո­ղու­թյամբ կազ­մա­կեր­պում է հյու­րա­խա­ղեր` լի սրահ­նե­րով:

Սկզբնաղբյուր. calend.ru
Լուսանկարը. cdss.ca
Թարգմանությունը. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Loading...
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Մարտի 3-ը՝ Ականջի և լսողության առողջության պահպանման միջազգային օր
Մարտի 3-ը՝ Ականջի և լսողության առողջության պահպանման միջազգային օր

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) ականջի և լսողության առողջության պահպանմանը նվիրված հատուկ օր է սահմանել: Մարտի 3-ին նշվում է ականջի և լսողության առողջության միջազգային...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 29-ը՝ հազվադեպ հիվանդություններով հիվանդների միջազգային օր
Փետրվարի 29-ը՝ հազվադեպ հիվանդություններով հիվանդների միջազգային օր

­Հազ­վա­դեպ հի­վան­դու­թյուն­նե­րով հի­վանդ­նե­րի մի­ջազ­գային օրը նշ­վում է EORORDIS բա­ցա­ռիկ հի­վան­դու­թյուն­նե­րի ու­սում­նա­սիր­ման Եվ­րո­պա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան կող­մից...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 22-­ը` Հանցանքների զոհերի աջակցության միջազգային օր­
Փետրվարի 22-­ը` Հանցանքների զոհերի աջակցության միջազգային օր­

­Աշ­խար­հում գո­յու­թյուն ու­նի հան­ցանք­նե­րից տու­ժած­նե­րի օգ­նու­թյան մինչև 200 ծրա­գիր: 1990թ. փետր­վա­րի 22­-ին Անգ­լիայի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հրա­պա­րա­կեց «Հան­ցա­գոր­ծություն­նե­րի զո­հե­րի խար­տիան» (Victim’s Charter: Statement of Victims of Crime): Այդ օր­վանից ամ­բողջ...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 20-ը` Սոցիալական արդարության համաշխարհային օր
Փետրվարի 20-ը` Սոցիալական արդարության համաշխարհային օր

ՄԱԿ-ը ձգտում է  բոլորի համար սոցիալական բարեկեցության և սոցիալական արդարության հաստատմանը (Martin Lehmann, Shutterstock)...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 19-ը` Հայաստանում գիրք նվիրելու օր
Փետրվարի 19-ը` Հայաստանում գիրք նվիրելու օր

Արմեն Լևոնի Անանյանի Գրողների միության նախագահության օրոք որոշում կայացվեց Հայաստանում փետրվարի 19-ն ընդունել որպես գիրք նվիրելու օր: Այս ավանդույթի վերականգնման մասին հայտարարվեց 2008 թ., նշելով, որ տոնակատարության...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 17-­ը` Բարության ինքնաբուխ դրսևորման օր
Փետրվարի 17-­ը` Բարության ինքնաբուխ դրսևորման օր

­­Բա­րեսր­տու­թյու­նը և նր­բազ­գա­ցու­թյու­նը ոչ միայն բա­ռեր են, այլև կյան­քի իմաստ են: ­Բա­րու­թյան ինք­նա­բուխ դրս­ևոր­ման օրը (Random Acts of Kindness Day) մի­ջազ­գային բարե­գոր­ծա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի ոչ վաղ ան­ցյա­լի...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 14` Տրնդեզ
Փետրվարի 14` Տրնդեզ

Իր ժողովրդական տոնակատարութուններով Տրնդեզը ռուսական Բարեկենդանն է հիշեցնում, սակայն կաթոլիկ տոնի` Սուրբ Վալենտինի տարրերով, քանի որ այս օրվա գլխավոր գործող անձիք...

Ամեն ինչ տոն օրերի մասին Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 14-ը` Համակարգչային աշխատողի օր
Փետրվարի 14-ը` Համակարգչային աշխատողի օր

Փետրվարի 14-ը ոչ պաշտոնական, բայց մասնագիտական շրջանակում լայնորեն նշվող ծրագրավորողի օրն է: 1946 թ. փետրվարի 14-ին գիտական աշխարհին և բոլոր հետաքրքրվածներին ցուցադրվեց առաջին՝ իսկապես աշխատող...

Թվեր և փաստեր Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 14` Սուրբ Վալենտինի օր (Սիրահարների օր)
Փետրվարի 14` Սուրբ Վալենտինի օր (Սիրահարների օր)

Աշխարհի շատ երկրներում փետրվարի 14-ին նշվում է Սուրբ Վալենտինի օրը (կամ Բոլոր սիրահարների օրը): Համարվում է, որ Սուրբ Վալենտինի օրն արդեն 16 դար է, ինչ գոյություն ունի, սակայն սիրո տոները հայտնի էին դեռևս...

Ամեն ինչ տոն օրերի մասին Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 12-ը՝ Ամուսնության գործակալությունների միջազգային օր
Փետրվարի 12-ը՝ Ամուսնության  գործակալությունների  միջազգային օր

Հատկանշական է, որ Սուրբ Վալենտինի օրվա նախօրեին այս մասնագիտական տոնն է նշվում՝ Ամուսնության գործակալությունների միջազգային օրը (International Day of Marriage Agencies)...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 11­ը` Հիվանդի համաշխարհային օր
Փետրվարի 11­ը` Հիվանդի համաշխարհային օր

Փետր­վա­րի 11­-ը մի­ջազ­գային օրա­ցույ­ցում նշ­ված է որ­պես Հի­վան­դի հա­մաշ­խար­հային օր: Այդ որո­շու­մը սո­ցիալա­կան քայլ է` ուղղ­ված աջակ­ցե­լու մարդ­կանց, ով­քեր հայտն­վել են հի­վան­դի կար­գա­վի­ճա­կում...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 9-ը` Ատամնաբույժի միջազգային օր
Փետրվարի 9-ը` Ատամնաբույժի միջազգային օր

Փետրվարի 9-ը Ատամնաբույժի միջազգային օրը նշելը աստիճանաբար դառնում է հայտնի ամբողջ աշխարհում: Կարելի է ենթադրել, որ կան ազդու պատճառներ  ատամի բժիշկների մասնագիտական տոնը սուրբ Ապոլլոնիայիի...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 4-ը` Քաղցկեղի դեմ պայքարի միջազգային օր
Փետրվարի 4-ը` Քաղցկեղի դեմ պայքարի միջազգային օր

Քաղցկեղային հիվանդությունների դեմ պայքարի միջազգային օրը (World Cancer Day) ամենամյա միջոցառում է, որը կազմակերպվում է Միջազգային հակաքաղցկեղային միության կողմից (International Union Against Cancer, UICC)` սկսած...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 4-ը՝ Հայաստանում սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը
Փետրվարի 4-ը՝ Հայաստանում սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը

Սուրբ Սարգիսը Հայաստանի Հանրապետությունում ամեն տարի նշվող ազգային տոն է, որը նշվում է հունվարի վերջին կամ փետրվարի առաջին կեսին...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
1953 թ. հունվարի 30-ին, հաստատվել է բորոտությամբ հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը
1953 թ. հունվարի 30-ին,  հաստատվել է բորոտությամբ հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը

Ամեն տարի հունվարի վերջին կիրակին նշվում է բորոտությամբ տառապող հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը: Նրա նպատակը ոչ միայն բժշկական, այլև լայն համաշխարհային հասարակայնության, վարչական կառավարման օրգանների, հասարակական...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ