Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Բժիշկներ

Աշխատանքային գործընկերներից՝ մարտական ընկերներ. Սալուտեմ ամսագիր №2

Աշխատանքային գործընկերներից՝ մարտական ընկերներ. Սալուտեմ ամսագիր №2

«Ավագյան» բժշկական կենտրոնի 4 բժիշկ պատահաբար գործընկերներ դարձան նաև հոսպիտալում:
Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ընթացքում գրեթե բոլոր բուժհաստատությունները և բուժաշխատողների մեծ մասը ներգրավված էին պատերազմում տուժած զինծառայողների տարհանման, առաջին օգնության ցուցաբերման և բուժման հետագա գործընթացի կազմակերպման գործում։


Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկները՝ Տիգրան Քամալյանը, Սամվել Վարդանյանը, Նորայր Միքայելյանը, Արթուր Ավետիսյանը, տարբեր օրերի են մեկնել Արցախ և պատահականորեն միմյանց հանդիպել են Մարտունու շրջանի հոսպիտալում։


Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկները՝ Տիգրան Քամալյանը, Սամվել Վարդանյանը, Նորայր Միքայելյանը, Արթուր Ավետիսյանը


Պլաստիկ վիրաբուժության ծառայության ղեկավար Սամվել Վարդանյանը պատմում է.


Սամվել Վարդանյան«Պատերազմի լուրը լսելուն պես գնացել եմ զինկոմիսարիատ։ Այնտեղ ինձ ասացին, որ երբ հարկ լինի, կկանչեն։ Անցավ 2 օր՝ չկանչեցին, նորից գնացի, բացատրեցի, թե ինչ մասնագետ եմ, իմ փորձառությունը ներկայացրեցի, որից հետո ասացին՝ կարող եք պատրաստվել և երկու ժամից գնալ»։


Անոթային և լազերային վիրաբուժության բաժանմունքի վարիչ, անոթային վիրաբույժ Տիգրան Քամալյանի պատմությունը գրեթե նույնն է.


Տիգրան Քամալյան«Հենց առաջին օրերից գնացի զինկոմիսարիատ։ Չզանգեցին այնքան ժամանակ, մինչև զայրացա… Ստիպված ուղարկեցին։ Երբ հասա Արցախ, Նորայրն արդեն այնտեղ էր։ Հետո միացան Արթուրն ու Սամվելը։ Եվ այդպես բոլորս հայտնվեցինք նույն տեղում` Մարտունու հոսպիտալում»։


Նորայր Միքայելյանը դիմածնոտային վիրաբույժ է, նա էլ պատմում է, որ սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան, երբ լսել է պատերազմի մասին լուրը, կապ է հաստատել 2016-ի քառօրյայում միասին աշխատած բժիշկների հետ, ու բոլորը միասին միանգամից մեկնել են Արցախ։


Անոթային վիրաբույժ Արթուր Ավետիսյանը հավելեց.


Անոթային վիրաբույժ Արթուր Ավետիսյան«Արցախում բոլորս միասին էինք հոկտեմբերի 2-ից։ Իհարկե, ոչ մեկը չէր կարող պատկերացնել պատերազմի մասշտաբները, վիրավորների թիվը, և ադապտացիոն շրջան բոլորիս հարկավոր էր։ Շատ արագ կարողացանք հունի մեջ մտնել ու հարմարվել: 44 օր և ավելի անցանք էքստրեմալ բժշկության, մահվան, կյանքի և կռվի միջով։ Կային բժիշկներ, որ մնացին Արցախում ավելի քան 60 օր»։


«Այն, ինչ տեսանք, անհնար էր նույնիսկ պատկերացնել, անգամ հոլիվուդյան ֆիլմերում,- պատմում է Սամվել Վարդանյանը։- Բեկորային, բազմաբեկորային վիրավորումներ, խոր այրվածքներ... Բայց մենք վիրաբույժ ենք, շոկի մեջ ընկնելու իրավունք չունենք։ Վիրավորներին տեսնելով՝ միայն փրկելու մասին էինք մտածում, մյուս զգացմունքները բթանում էին… Բոլորս, բոլոր բժիշկները…»։


Տիգրան Քամալյանի խոսքով՝ մեր վիրավորներին փրկելու համար արել են անգամ անհնարինը:


«Ամեն ինչ կազմակերպված էր կատարվում, փորձում էինք առավելագույնս արդյունավետ աշխատել, որքան հնարավոր էր շատ զինվորների փրկել։ Ամեն ծանր վիրավորի համար հավաքվում էինք, խորհրդակցում, միասին  որոշում էինք, թե ով կանի հերթական ծանր վիրահատությունը»։


Պատերազմի ընթացքում բժիշկները ոգեշնչվել և տպավորվել են տարբեր դրվագներով, պատմություններով, որոնք, ինչպես իրենք են ասում, ուժ են տվել իրենց։


Նորայր ՄիքայելյանՆորայր Միքայելյանն առանձնացնում է 18-20 տարեկան զինվորներին։


«Ապշեցնում էր նրանց պատրաստակամությունը։ Հոսպիտալում էլ, անկախ առողջական վիճակից, ոչ թե իրենց մասին էին մտածում, այլ առաջնահերթությունը տալիս էին ընկերոջը։ Մինչև մահ չեմ մոռանա այդ ամենը… Պատերազմի ընթացքում հայ զինվորներն արել են առավելագույնը, հայ զինվորը չի պարտվել…»։


Տիգրան Քամալյանի խոսքը բույժքույրերի և մայրապետերի մասին է, որոնց ներկայությունն ու կամքը փոխանցվում, ոգեշնչում էր նաև իրենց:


«Մի դրվագ պատմեմ. բավականին ուժեղ հրետակոծություն էր, ու ոչ մեկը չէր կարող ասել, թե չի վախենում: Բոլորս էլ հասկանում էինք՝ հաջորդ ռումբը կարող է ընկնել մեզ վրա… Մեր աղջիկներից մեկը վեր կացավ և ամբողջ ուժով բոլորիս վրա գոռաց՝ մի հատ ձեզ հավաքե՛ք: Պատկերացրեք՝ նույնիսկ ամենավախկոտն էլ իրեն հավաքեց, որովհետև հասկացանք՝ պետք է անենք մեր գործը, և վե՛րջ»։


Սամվել Վարդանյանը պատմում է միասնական, համակարգված աշխատանքի մասին.


«Պատերազմում վերջի սերնդի զինվորական տեխնիկա էր կիրառվում, գերակշռում էին բեկորային և բազմաբեկորային վնասվածքները, այրվածքային և վնասվածքային համալիրը պահանջում էր 2-3 մասնագիտացված վիրաբույժ` միաժամանակ. պետք էր փրկել ոտքը, կատարել որովայնային վիրահատություն, դադարեցնել ներքին արյունահոսությունը, մշակել խոր այրվածքները… Այդպիսի դրվագներն անթիվ էին, վիրավորումների բնույթը բարդ էր և ծանր»։


Պատերազմի ամբողջ ընթացքում՝ ամեն օր, բժիշկները ստիպված էին կայացնել որոշումներ, որոնք կարող էին բեկումնային, ճակատագրական լինել զինծառայողների և նրանց կյանքի համար:

 

Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկները՝ Տիգրան Քամալյանը, Սամվել Վարդանյանը, Նորայր Միքայելյանը, Արթուր Ավետիսյանը


«Ունեինք սահմանափակ թվով՝ 4-5 վիրահատական սեղան։ Լինում էր այնպես, որ բոլորը զբաղված էին, բայց բերում էին նոր վիրավորներ: Ստիպված վիրահատում էինք նաև միջանցքներում, քանի որ վիրավորին այլ բուժկետ տեղափոխել չէինք հասցնի»։
Արթուր Ավետիսյանը չի մոռանում վաշտի կամ ջոկատի երիտասարդ հրամանատարներին, որոնք չէին թողնում իրենց օգնություն ցույց տալ, նույնիսկ ստիպելով կամ ուժի գործադրմամբ, մինչև չէին համոզվում, որ իրենց զինվորներին արդեն ցույց են տվել անհրաժեշտ բուժօգնությունը, որ նրանց կյանքին այլևս վտանգ չի սպառնում։


«Ունեինք դեպքեր, որ սպան կամ շարքային զինվորը, որին պատրաստվում էինք վիրահատել, վճռական պնդում էր՝ յոդ քսի՛, հետ գնամ։ Տղաները շատ դուխով էին, որոշում ընդունելը` սպոնտան»։


Բժիշկներիի բոլոր որոշումների հիմքում նախ` զինվորների կյանքը փրկելն էր, հետո` վնասված վերջույթները պահպանելը։
Տիգրան Քամալյանը պատմում է, որ եղել են դեպքեր, երբ բոլորը գիտակցել են՝ վիրավորումը այնպիսին է, որ դժվար է փրկել կյանքը, բայց վիրահատել են՝ հրաշքի հավատալով. Աստված միշտ շատ փոքրիկ հույս ու շանս թողնում է։

 

Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկները՝ Տիգրան Քամալյանը, Սամվել Վարդանյանը, Նորայր Միքայելյանը, Արթուր Ավետիսյանը

«Հաճախ դեմ էինք գնում ռազմադաշտային վիրաբուժության կանոններին՝ հնարավորին շատ կյանքեր փրկելու համար։ Իրականում ունեցել ենք լավ արդյունք. 2000 հոգուց ընդամենը 8-10 զինվոր է մահացել, այն տղաները, որոնց հոսպիտալ են հասցրել արյունաքամ, անհուսալի վիճակում»։


Նման ուղի անցած բժիշկներն ինչպե՞ս են վերադառնալուց հետո ինտեգրվում բնականոն կյանքին։ Այս հարցին պատասխանելուց առաջ նրանք խոր հոգոց հանեցին…


«Մի քանի օրում ամբողջ արժեհամակարգդ է փոխվում, ապրածդ ամբողջ կյանք վերագնահատում ես, վերստին արժեքավորում։ Ամեն ինչ փոխվել է՝ սկսած ընտանիքի, երեխաների, ապագայի հետ կապված հարցերից մինչև աշխատանքային առօրյա։ Ամեն ինչի սկսում ես այլ կերպ նայել ու հասկանում ես՝ արժեքներն ուրիշ տեղ են։


Առանձնահատուկ ուզում եմ խոսել Մարտունու հոսպիտալի պետ Լևոն Ջիվանշիրյանի մասին (ներկայում Իվանյանի հոսպիտալի պետն է)։ Նա կարողացավ այնպես կազմակերպել մեր աշխատանքը, որ ժամսլաքի ճշգրտությամբ էինք աշխատում։ Ինքը կարող էր գնալ խրամատից զինվոր բերել, մասնակցել վիրահատությանը և, միաժամանակ, կազմակերպել հոսպիտալի շուրջօրյա աշխատանքը։ Ակամա հետևում էինք նրա օրինակին, Նորայրը բազմիցս դիրքերից վիրավոր զինվոր է բերել: Նրա օրինակով կարող եմ հաստատ ասել՝ հենց ա՛յս տեսակ կազմակերպիչներ են հարկավոր մեր բանակին, այսպիսի՛ հրամանատարներ են պետք»։
44-օրյա պատերազմի ամբողջ ընթացքում լինելով ռազմաճակատում՝ բժիշկները չէին մոռանում նաև իրենց երևանյան պացիենտներին։ Զանգում էին, զգուշացնում, որ Արցախում են։ Ով տեղեկանում էր, ասում էր` մենք լավ ենք, դուք ձեր ու զինվորների մասին մտածեք։

 

Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկները՝ Տիգրան Քամալյանը, Սամվել Վարդանյանը, Նորայր Միքայելյանը, Արթուր Ավետիսյանը


Նորայրը հավելում է.


«Իմ հիվանդներից շատերը նշանակված օրը եկան, բայց ոչ թե վիրահատության, այլ իրենց օգնությունն առաջարկելու, տեղահանվածներին ապաստաններ տրամադրելու համար»։


Հետաքրքրվեցիք, թե եղե՞լ են դեպքեր, որ պատերազմի օրերին հանդիպած վիրավոր զինծառայողին մինչև այդ ճանաչելիս լինեին։ Տիգրան Քամալյանը հիշեց.


«Սոցցանցերից հայտնի զինծառայող Վարազդատ Սանեյանին ես էի վիրահատել, թեպետ ինքը չէր հիշում։ Շատ ուրախացա, երբ տեսա, որ ամուսնացել է, անգամ երկու ոտքով մեքենա է վարում։ Դժվար էր հավատալ, որ նա կհաղթահարեր։ Եղբայրը նույնպես մեզ մոտ է վիրահատվել»։


Խոսելով պատերազմից հետո ձևավորված ընկերության մասին՝ բժիշկները համակարծիք էին. «Նախկինում Երևանում չորսս պարզապես բժիշկներ էինք, հանդիպելիս բարևում էինք։ Պատերազմում մեկ ժամ հետո հարազատ էինք, ամուր թիմ էինք` միասին ամեն ինչ անելու պատրաստ»։

 

Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկները՝ Տիգրան Քամալյանը, Սամվել Վարդանյանը, Նորայր Միքայելյանը, Արթուր Ավետիսյանը


Տիգրան Քամալյանն ավելացրեց.


«Միմյանց հանդեպ հոգատարություն ու հոգացավություն կար ամեն հարցում։ Երբ մեկս տասը և ավելի ժամ տևած վիրահատությունից հետո ուժասպառ մի անկյուն էր գտնում, մյուսներս, անկախ մեր վիճակից, ծածկում էինք նրան, սուրճ եփում… Չգիտեմ՝ դա գոյատևման, ինքնապաշտպանական բնա՞զդ էր, թե մի այլ բան, բայց «մարտական ընկեր» հասկացությունը, ըստ իս, հենց այս ամենի ամբողջությունն է, ոչ թե պարզապես նույն տեղում միասին գտնվելը»։


Զրույցն ավարտելիս վերջին հարցը հնչեց՝ պատրա՞ստ եք կրկին մեկնել ռազմաճակատ, եթե, Աստված մի արասցե, անհրաժեշտություն լինի։ Բոլորի պատասխանը հստակ էր ու աներկբա՝ այո՛, մի՛շտ պատրաստ։

 

«ՍԱԼՈՒՏԵՄ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր
Պետական գրանցման համար․ 211․200․00969
[email protected]
+(374) 91 64 10 15
+(374) 98 79 15 15

Սկզբնաղբյուր. «Սալուտեմ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր, N2
med-practic.com կայքի ադմինիստրացիան տեղեկատվության բովանդակության համար

պատասխանատվություն չի կրում
Loading...
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

ԵՊԲՀ. Նոբելյան առաջին հայազգի դափնեկիր Արդեմ Պատապուտյանի՝ գիտությամբ զբաղվելու 13 կանոնները
ԵՊԲՀ. Նոբելյան առաջին հայազգի դափնեկիր Արդեմ Պատապուտյանի՝ գիտությամբ զբաղվելու 13 կանոնները

Նոբելյան առաջին հայազգի դափնեկիր, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի պատվավոր դոկտոր, ամերիկահայ ականավոր գիտնական...

Դեկտեմբերի 22-ին ծնվել է ռուս սրտային վիրաբույժ, գիտնական և բժշկական գիտության կազմակերպիչ Լեո Բոկերիան
Դեկտեմբերի 22-ին ծնվել է ռուս սրտային վիրաբույժ, գիտնական և բժշկական գիտության  կազմակերպիչ Լեո Բոկերիան

Բոկերիան աշխարհի այն քիչ սրտավիրաբույժների շարքին է դասվում, ովքեր կատարում են սրտի հետ կապված վիրահատությունների հայտնի արսենալ՝ ամենատարբեր ախտահարումների դեպքում: Վիրահատություններից շատերն այսօր աշխարհում չունեն...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
ԵՊԲՀ. Կես դար՝ բժշկության ոլորտում. Գագիկ Բազիկյանի մասնագիտական ուղին
ԵՊԲՀ. Կես դար՝ բժշկության ոլորտում. Գագիկ Բազիկյանի մասնագիտական ուղին

Երևանի բժշկական ինստիտուտի բուժական ֆակուլտետում Գագիկ Բազիկյանը սովորել է 1966-1972 թվականներին: 1973 թվականին նա ընդունվել է Ռենտգենոլոգիայի և օնկոլոգիայի ինստիտուտ...

«Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայությունը. հարցազրույց Մարինե Թովմասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am
«Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայությունը. հարցազրույց Մարինե Թովմասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am

Խոսենք «Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայության մասին:

Կենտրոնում կատարվում են արյան հետ կապված այն գործառույթները, որոնք իրականացվում են...

Բժշկի ընդունարանում
Ի՞նչ է փոխվել. 16 տարի անց հարցազրույց Արմեն Չարչյանի հետ` նույն հարցերով
Ի՞նչ է փոխվել. 16 տարի անց հարցազրույց Արմեն Չարչյանի հետ` նույն հարցերով

Մեդ-Պրակտիկ թիմի կողմից որոշում կայացվեց 2007 թվականին հրապարակվող «Ֆարմացևտ պրակտիկ» պարբերականի շրջանակում պրոֆեսոր Արմեն Չարչյանին հարցազրույցի ժամանակ հնչած...

Բժշկի ընդունարանում
Ապրիլի 3-ին ծնվել է ռուս բժիշկ, ծանր ատլետ, ողնուղեղային վնասվածքներով հիվանդների ռեաբիլիտացիայի մեթոդիկայի հեղինակ Վալենտին Դիկուլը
Ապրիլի 3-ին ծնվել է ռուս բժիշկ, ծանր ատլետ, ողնուղեղային վնասվածքներով հիվանդների ռեաբիլիտացիայի մեթոդիկայի հեղինակ Վալենտին Դիկուլը

Վալենտին Իվանովիչ Դիկուլը ծնվել է 1948 թ. ապրիլի 3-ին Կաունաս (Լիտվա) քաղաքում: Ծնողների մահվան պատճառով տղան ապրել է մանկատանը: Այնտեղ նա սովորել է ձեռնածություն և ակրոբատիկա...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
ԵՊԲՀ. «Ապագան մեր այն երեխաներն են, որոնք ծնվել են և որոնք դեռ պետք է ծնվեն». պրոֆեսոր Օկոև
ԵՊԲՀ. «Ապագան մեր այն երեխաներն են, որոնք ծնվել են և որոնք դեռ պետք է ծնվեն». պրոֆեսոր Օկոև

Մաշտոցի պողոտայով  զբոսնելիս դժվար թե որևէ մեկն անտարբեր անցնի  ծաղկեփունջը ձեռքին սպասող կամ անհանգստությամբ լցված հայրիկների, ծննդկանի հարազատների  կողքով...

ԵՊԲՀ. Վիրահատությունն առանց արվեստի և ստեղծագործության, սովորական արհեստ է. ԵՊԲՀ պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյան
ԵՊԲՀ. Վիրահատությունն առանց արվեստի և ստեղծագործության, սովորական արհեստ է. ԵՊԲՀ պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյան

Պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյանը Հայաստանի առողջապահության ոլորտի, բժշկագիտության նվիրյալներից է, որը մինչ օրս աշխատում է՝ բժշկական գիտելիքներով զինելով ապագա բժիշկներին, փրկելով բազմաթիվ կյանքեր...

ԵՊԲՀ. Ամենօրյա հրաշքների ականատես պրոֆեսոր Կարինե Առուստամյանը
ԵՊԲՀ. Ամենօրյա հրաշքների ականատես պրոֆեսոր Կարինե Առուստամյանը

Կանանց առողջությանը և մայրությանը վերաբերող հարցերը բժշկական գիտությունների դոկտոր, ԵՊԲՀ   մասնագիտական և շարունակական կրթության կենտրոնի մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ամբիոնի պրոֆեսոր...

Բժիշկ Յարութիւն Մինասեանի «111 Բռնադատուած Հայ Բժիշկներ․ 1920-1954» Գիրքը
Բժիշկ Յարութիւն Մինասեանի «111 Բռնադատուած Հայ Բժիշկներ․ 1920-1954» Գիրքը

Բժիշկ Կարպիս Հարպոյեան

Մոնրէալ, 24 Յուլիս 2022

Բժիշկ Յարութիւն Մինասեանի մասին գրած եմ «Հայրենի բազմավաստակ բժիշկ հոգեբուժ...

ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության երախտավոր Ալբերտ Զարացյանը նշում է ծննդյան 85-ամյակը
ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության երախտավոր Ալբերտ Զարացյանը նշում է ծննդյան 85-ամյակը

ԵՊԲՀ-ն հիշում ու գնահատում է իր նվիրյալներին, արժևորում նրանց կատարած տեսական ու գործնական աշխատանքը, տարիների վաստակը և փոխանցում նոր սերնդին՝ կոչումով բժշկի առաքելությունը շարունակելու...

Եթե բժիշկն ասաց, որ ամեն ինչ գիտի, ուրեմն սպառվել է որպես մասնագետ. Արեգ Սեփյան
Եթե բժիշկն ասաց, որ ամեն ինչ գիտի, ուրեմն սպառվել է որպես մասնագետ. Արեգ Սեփյան

«Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոնի դիմածնոտային վիրաբուժության բաժանմունքի ղեկավար, դիմածնոտային վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Արեգ Սեփյանը զբաղվում է դիմածնոտային...

Հայաստանում բժշկական ապահովագրության ներդրումը` արդի պահանջ. հարցազրույց ՀԲԱ նախագահ Արմեն Սողոյանի հետ
Հայաստանում բժշկական ապահովագրության ներդրումը` արդի պահանջ. հարցազրույց ՀԲԱ նախագահ Արմեն Սողոյանի հետ

Դեռևս 2019 թ. դեկտեմբերին կայացած Հայկական բժշկական ասոցիացիայի և առողջապահության ոլորտի մասնագիտական ասոցիացիաների համատեղ կազմակերպված խորհրդաժողովի ընթացքում քննարկվեց...

Հրատապ թեմա Հայաստանում
Հայրենի Բազմավաստակ Բժիշկ Հոգեբոյժ՝ Յարութիւն Մինասեան. hairenikweekly.com
Հայրենի Բազմավաստակ Բժիշկ Հոգեբոյժ՝ Յարութիւն Մինասեան. hairenikweekly.com

Առաջին հանդիպումս բժիշկ հոգեբոյժ Յարութիւն Մինասեանին հետ եղաւ 2017-ի վերջաւորութեան դիմատետրի բարիքներուն շնորհիւ, երբ «Հայ բժիշկներուն, ատամնաբուժներուն եւ դեղագործներուն ոդիսականը հայկական ցեղասպանութեան ընթացքին»...

Գիրք բժիշկ-գրողների մասին կամ ինչ է բժշկական տրուենտիզմը
Գիրք բժիշկ-գրողների մասին կամ ինչ է բժշկական տրուենտիզմը

Որպես հասարակության մշակույթի և զարգացման կարևոր երևույթ «տրուենտիզմ» հասկացությունը ի հայտ է եկել 1936 թ., երբ բրիտանացի անվանի վիրաբույժ լորդ Բյորկլի Մոյնիգանը (1865-1936) Քեմբրիջի համալսարանում կարդացած...

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ