Գիտաբժշկական գրադարանը 80 տարեկան է. հարցազրույց փոխտնօրեն Աննա Շիրինյանի հետ

Այս տարի լրացավ Գիտաբժշկական գրադարանի հիմնադրման 80 տարին. բավականին պատկառելի «տարիք»:

Այս առիթով զրուցեցինք Գիտաբժշկական գրադարանի փոխտնօրեն Աննա Շիրինյանի հետ, ով պատմեց Գիտաբժշկական գրադարանի կայացման ճանապարհի և  սպասվելիք 80-ամյակին նվիրված առաջիկա միջոցառման մասին:

–   Սեպտեմբերի 26-ին կնշվի գրադարանի հիմնադրման 80-ամյակը, թեև արդեն տարեսկզբից տարին հայտարարվեց հոբելյանական: Պաշտոնական կայքում տեղադրվեց գրադարանի 80-ամյակին վերաբերող տեղեկատվություն: Տարվա ընթացքում գրադարանի անցած 80-ամյա ուղին ամփոփվեց ֆիլմի նկարահանմամբ, որտեղ ամեն բան հստակ ներկայացված է՝ և՛ դժվարությունները, և՛ ձեռքբերումները: Սեպտեմբերի 26-ի միջոցառումն սկսվելու է այդ ֆիլմի ցուցադրությամբ, որից հետո կլինեն ողջույնի խոսքեր, շնորհավորանքներ:

Միջոցառմանը հրավիրվել են մեր գործընկերները, բժշկական կենտրոնների տնօրեններ, ակտիվ ընթերցողներ, ստեղծագործող բժիշկներ, հյուրեր` Մոսկվայից և այլն: 80-ամյակի արարողությանը հյուր են լինելու նաև մեր բարերար դոկտոր Հովսեփյանի զավակները:

Թեև 80-ամյակի միջոցառումը սեպտեմբերի 26-ին է, 27-ին, 28-ին կլինի շարունակություն` Քվոտ լիբեթի տեսքով: Այն գալիս է միջնադարից, երբ մարդիկ հավաքվել են` ազատ բանավիճելու, կիսվելու միմյանց հետ: Այդ միջոցառումը սովորել ենք շատ հայտնի բժիշկ, համաշխարհային մեծություն Անատոլի Զիլբերից: Դա շատ հետաքրքիր բանավեճի հարթակ է, ինչը մի քանի տարի առաջ իրականացվել է Հայաստանում, և ներկայում երկրորդն է անցկացվելու, որի թեման արդիական է` «Դեղագործական հոգածության կազմակերպման կարգավիճակը Հայաստանում»:

Միջոցառմանն ակնկալվում է 50-ից ավելի մասնակիցներ:

Հաջորդիվ` սեպտեմբերի 29-ին կազմակերպվելու է և՛ բժշկական, և՛ գեղարվեստական գրքերի տոնավաճառ` խորհրդանշական գներով: Գրադարանում ունենք մեծաքանակ գրքեր, որոնց մեջ շատ են նաև ընթերցողների նվիրաբերումները: Ստացված գումարը կօգտագործվի գրադարանի կարիքների համար: Դա առաջին անգամ է մեզ մոտ կազմակերպվում:

Տարվա սկզբից հայտարարվել է նաև ֆոտոմրցույթ՝ «Գրադարանն իմ աչքերով» խորագրով: Ընթերցողներն այստեղ պետք է լուսանկարեն իրենց հետաքրքրած պահերը, կադրերը: Ցավոք, դեռ շատ քիչ մարդ է մասնակցել դրան: Որոշ ժամանակ անց ֆեյսբուքում ամենաշատ հավանում (լայք) ստացած ընթերցողը կհաղթի և կունենա իր անակնկալ մրցանակը:

–   Ինչպիսի՞ն է 80-ամյա գրադարանի անցած ճանապարհը:

–   Գիտաբժշկական գրադարանն տեղակայված էր ԵՊԲՀ Անատոմիկումի մասնաշենքում, որտեղ գործում էր նաև ինստիտուտի գրադարանը: Այնուհետև, 1946-ի ջրհեղեղի ժամանակ` Գետառի ջրերը բարձրանալով, վնասեցին գրականության մեծ մասը: Մնացած շատ քիչ քանակությամբ գրքերով գրադարանը գործեց բժշկական ինստիտուտի գրադարանի հետ համատեղ մինչև 1949 թվականը:

Այնուհետև գիտաբժշկական գրադարանն առանձնացվել է և տեղափոխվել նախկին բժշկական ուսումնարանի հանրակացարանի մասնաշենք, իսկ հետագայում՝ Աբովյան 54-ում գտնվող Կուրորտոլոգիայի, ֆիզիոթերապիայի ինստիտուտ, որտեղ շատ վատ պայմաններում գործել է բավականին երկար ժամանակ: Եվ միայն 1987 թվականին, այդ ժամանակ Առողջապահության նախարար Էմիլ Սամսոնիչի հրամանով, գրադարանին տեղ հատկացվեց Թումանյան 8 հասցեում` նախկինում Ֆանարջյանի անվան ուռուցքաբանության Ինստիտուտը:

Իսկ 2004 թ-ին, մի շարք նախարարությունների շենքեր օպտիմալացվեցին, գրադարանին նոր տեղ չհատկացվեց և բառիս բուն իմաստով հայտնվեց «փողոցում»: Միայն Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի նախագահ Ֆադեյ Տաճատի Սարգսյանը ձեռք մեկնեց: Նա առաջարկեց Ռուբինյան 29 հասցեում գտնվող ներկայիս շենքը: Սկզբում շենքը շատ անմխիթար վիճակում էր: Տարիների ընթացքում այն քիչ առ քիչ կարգի բերվեց:

–   Փաստորեն, գրադարանը շատ դժվարություններ է տարել, սակայն 80 տարի անց, այդքան կորուստների հետ միաժամանակ, այն, անշուշտ, իր ձեռքբերումներն ունի 

–   Իհարկե, գրադարանի ամեն տեղափոխությունից հետո ամեն բան սկսվել է գրեթե զրոյից: Բայց դա հաղթահարվել է: Ունեցել ենք և դժվարություններ, և հաջողություններ, կատարվել է հսկայական աշխատանք:

Ներկայում գրադարանը հարուստ է հիանալի դասագրքերով, կլինիկական ուղեցույցներով, գիտական նյութերով, սպասարկում է ուսանողների, կլինիկական օրդինատորների, պրակտիկ բժիշկների, դասախոսների, ասպիրանտների: Գրադարանում առկա է ժամանակակից ընթերցասրահ` լավագույն գրքերով, էլեկտրոնային շտեմարաններով, համակարգիչներով, ունենք երկու ուսումնական կենտրոն՝ դարձյալ համակարգիչներով հագեցած:

Գրադարանն այժմ մատենագիտության կենտրոն է և իրականացնում է շատ կարևոր մատենագիտական բացառիկ գործառույթ: Ամբողջ բժշկագիտական, մատենագիտական շտեմարանն արդեն առկա է էլեկտրոնային ցուցակներով` վաթսունականներից սկսած, որտեղ ընգրկված են Հայաստանում հրատարակված ամբողջ բժշկական գրականության տվյալները, և ընթերցողը շատ հեշտությամբ, մեկ կոճակ սեղմելով, կարող է այդ ամենի մասին տեղեկանալ:

Հայաստանում բժշկական գրադարանների ամբողջ ցանցի մեթոդական ղեկավարումը և համակարգումը դրված էր Գիտաբժշկական գրադարանի վրա:

–   Ունեցե՞լ եք աջակիցներ գրադարանի խնդիրների կարգավորման գործում

–   1988 թվականից, երկրաշարժից  հետո Երևանում սկսվեցին մարդասիրական  ծրագրեր իրականացվել: Այդ շրջանակներում գրադարանին շատ է օգնել  Հայ Օգնության Ֆոնդը: Ֆոնդը բազմաթիվ ձեռնարկների է աջակցել:

Գրադարանի մեծ բարերար էր դոկտոր էդգար Հովսեփյանը՝ անվանի բժիշկ, մեծ հումանիստ և Մեծ մարդ, նա Միացյալ նահանգներից էր, Կոլումբիայի համալսարանի հայտնի նյարդավիրաբույժ: Ցավոք, Էդգար Հովսեփյանն արդեն կենդանի չէ: Նրա համար գրադարանը ոտքի կանգնեցնելը գերխնդիր էր, որովհետև լավ հասկանում էր գրադարանի դերը և ամեն բան անում էր գրադարանը զարգացնելու համար: Ներկայում ընթերցասրահը անվանվել է Էդգար Հովսեփյանի անունով:

–   Ի՞նչ նոր, ժամանակակից կյանքի պահանջներին համապատասխանեցված աշխատանքներ է իրականացնում գրադարանը:

–   Գրադարանն այսօր նաև կրթական գործառույթ է կատարում: Մենք այսօր սովորեցնում ենք Երևանի, մարզերի և երիտասարդ բժշկին, և ուսանողին, և կլինիկական օրդինատորին, և ընդհանրապես բոլոր բժիշկներին, թե ինչպես օգտվել համացանցից: Սովորաբար, մարդկանց թվում է, թե շատ հեշտ է համացանցում տեղեկատվություն գտնելը: Մինչդեռ լավագույն, հավաստի, գիտական տեղեկատվությունը բնավ էլ պարզ կերպով տեղակայված չէ: Այդ շատ կարևոր գործառույթը կոչվում է տեղեկատվական գրագիտություն և այն իրականացվում է դասընթացների միջոցով:

Վերջին տարիներին իրականացվում են տեսա-կոնֆերանսներ, հեղինակների շնորհանդեսներ և այլն: Միջոցառումների մեջ իր կարևոր տեղն ունեն վերջին տարիներին բժիշկ-ստեղծագործողների պարբերական հանդիպումները:

Վերջին հաճելի միջոցառումը գրադարանի այգում կազմակերպված բժիշկ-նկարիչների ցուցահանդեսն էր: Մեծ վայելք էր բնության գրկում հիանալ բժիշկ-ստեղծագործողների մեկը մյուսից գեղեցիկ աշխատանքներով: Նման միջոցառումները շարունակական են լինելու: 

–   Նոր ժամանակներում շատ բան է փոխվել՝ քիչ է ժամանակը, մարդիկ ավելի քիչ են կարդում, դա անդրադարձե՞լ է գրադարանի հաճախելիության վրա

–   21-րդ դարի գրադարանն ունի այն առանձնահատկությունը, որ ընթերցողը կարող է ֆիզիկապես ներկա չլինել: Մենք մտածում ենք տեղեկատվությունն ավելի շատ էլեկտրոնային ձևով ներկայացնել:

Մեր աշխատանքներին բնականաբար շատ է օգնում գրադարանի կայքը: Կայքում շատ հեշտ է կոմնորոշվելը, և արդեն այցելուների քանակը բավականին շատ է: Գրադարանը միայն գիրք չէ: Այն նախ լուրջ աշխատանք է: Բայց ընթերցողը չի տեսնում իր վերցրած գրքի անցած ճանապարհը, այն հսկայական աշշխատանքը, որն անում են մի խումբ իրենց գործին նվիրյալ  մարդիկ:

–   Որքա՞ն է գրադարանում պահվող գրականությունը և ի՞նչ աղբյուրներ կան այն լրացնելու

–   Գրադարանն ունի կես միլիոնից ավելի միավոր գրականություն՝ ամսագրեր, գրքեր: Վերջին տարիներին բաժանորդագրում ենք նաև էլեկտրոնային լավագույն շտեմարաններ:

Չնայած ֆինանսական հատկացումները շատ սուղ են, բայց փորձում ենք մեր առաջարկով համապատասխանել ընթերցողի պահանջարկին: Նախապես վերլուծում ենք այդ պահանջարկը և դրան համապատասխան իրականացնում գրականության ձեռքբերումը:

Բացի թղթային և բաժանորդագրական էլեկտրոնային տեղեկատվությունից, գրականությունը ձեռք ենք բերում նաև նվիրատվությունների ձևով: ՎԻՎԱ բարեգործական հիմնադրամը ռուսաստանաբնակ բժիշկների կազմակերպություն է, որը մի քանի տարի շարունակ գրադարանին նվիրաբերում է մեծ քանակության վերջին հրատարակության ռուսալեզու գրականություն, որոնց մեջ կան նաև թարգմանական շատ լավ գրքեր: Եվ դա էլ է ավելացնում ընթերցողների քանակը:

–   Ի՞նչ ծրագրեր ունեք:

–   Մեծ ցանկություն ունենք գրադարանի ամբողջ հավաքածուն թվայնացնելու: Այդ ժամանակ արդեն կարող ենք ասել, որ ունենք իսկապես ժամանակակից գրադարան: Կարծում եմ, արդեն ուշացնում ենք, որովհետև աշխարհի շատ գրադարաններ արդեն թվայնացված են:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ