Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Ստոմատոլոգիա

Կարիեսի տարածվածությունը և ինտենսիվության աճը ՀՀ զորակոչ տարիքի պատանիների մոտ

Բանալի բառեր: զորակոչիկ, կարիես, պլոմբա, հեռացում

Վերջին տարիների գրականության մեջ, ինչպես նաև զանգվածային լրատվական միջոցների կողմից, շատ է քննարկվում այսօրվա զորակոչիկների սոմատիկ և ֆիզիկական առողջության ցածր մակարդակը: Սակայն նրանց ստոմատոլոգիական վիճակին նվիրված հետազոտությունների քանակը շատ աննշան է [1–3]: 18 տարեկանում պատանիները զրկվում են մանկաբույժների հսկողությունից, որի հետևանքով նրանց բերանի խոռոչի իրավիճակը դուրս է մնում նաև մանկական ստոմատոլոգի դիտարկումից:

 

Նկար 1. Հետազոտվածների բաշխումը ըստ բնակավայրի

 

Տվյալ հետազոտության նպատակն էր զորակոչիկների ստոմատոլոգիական առողջության մակարդակի որոշումը և համեմատական վերլուծությունը նույնատիպ հետազոտության հետ, որը կատարվել է 1987թ.: Ենթադրում ենք, որ ստացված տեղեկությունները ընդհանուր առմամբ արտացոլում են Հայաստանի Հանրապետության զորակոչիկների ստոմատոլոգիական վիճակը:

 

Նյութը և մեթոդը


Մեր կողմից անցկացվել է զորակոչիկների ստոմատոլոգիական հետազոտություն շրջանային հավաքակայանում` բժշկական հանձնաժողովի անցկացման ժամանակ: Նրանցից 887-ը ք. Երևանից էին, 823-ը ՀՀ մարզերից (աղ. 1): Հետազոտությունը անցկացվել է ըստ ՀԱԿ-ի մեթոդի՝ տվյալների գրանցումով հատուկ քարտերում և դրանց հետագա համակարգչային մշակումով:

 

Աղյուսակ 1

հմ.

Մարզ

Հետազոտության տարեթիվը

1987

2003

1.

Երևան

84

803

2.

Կոտայք

10

343

3.

Շիրակ

37

184

4.

Լոռի

23

226

5.

Ընդամենը

154

1556


Արդյունքները և նրանց քննարկում


Ստացված տվյալները վկայում են այսօրվա հայկական բանակի լուրջ ստոմատոլոգիական անբարեհաջող վիճակի մասին: 1987թ.ատամների կարիեսով տարածվածությունը կազմել է Երևանի բնակիչների մոտ 65%, մարզերում 78%; 2003 թ. տարածվածությունը կազմել է 80.5% Երևանում և 74.1% մարզերում: Զորակոչիկների մոտավորապես 78% ունեն կարիեսով ախտահարված, պլոմբված կամ հեռացված ատամներ, այսինքն զննված ատամնաշարերի տասնըհինգից միայն մեկն է եղել ինտակտ: ԿՊՀ (կարիես, պլոմբա, հեռացում) ինդեքսների վերլուծությունը (աղ. 2 և 3) բացահայտեցին նրանց առավել ցածր արժեքները քաղաքում` համեմատած մարզերի հետ, ինչը բացատըրվում է մի շարք պատճառներով և, ամենից առաջ խմելու ջրի մեջ ֆտորի քանակի ավելի բարձր պարունակությամբ (0.4-0.6 մգ/լ` Երևանում; 0.1-1.25 մգ/լ` մարզերում) [5]:

 

Աղյուսակ 2. Կարիեսի ինտենսիվությունը ըստ բնակավայրերի, 1987թ.

հմ.

Մարզ

ԿՊՀ

Կարիես

Պլոմբա

Հեռացում

1

Երևան

2.35

1.82

0.45

0.6

2.

Կոտայք

4.1

2.5

0.2

1.4

3.

Լոռի

3.5

2.1

0.6

0.8

4.

Շիրակ

5.3

2.8

0.97

1.6

 

Աղյուսակ 3. Կարիեսի ինտենսիվությունը ըստ բնակավայրերի, 2003թ.

հմ.

Մարզ

ԿՊՀ

Կարիես

Պլոմբա

Հեռացում

1.

Երևան

3.47

2.29

0.98

0.2

2.

Կոտայք

3.41

3.02

0.35

0.04

3.

Լոռի

5.81

4.04

1.45

0.32

4.

Շիրակ

3.83

2.94

0.59

0.3

 

Նկար 2. Կարիեսի ինտենսիվության համեմատական վերլուծությունը ըստ բնակավայրերի

 

Ինտենսիվության ցուցանիշի կառուցվածքի ուսումնասիրությունը թույլ տվեց սահմանել կարիես բաղադրամասի գերակշռումը այն դեռահասների մոտ, որոնք մարզերից էին: Այսպես, 1987թ. մարզերում 2.5 միջին ցուցանիշի ժամանակ կարիեսով ախտահարված էր 3-4 ատամ: Պլոմբա բաղադրամասը հավասար էր 0.59; իսկ հեռացում ցուցանիշը հավասար էր 1.3: 2003թ. հետազոտությունների ժամանակ այդ ցուցանիշները կազմում էին կարիես` 3.3; պլոմբա` 0.79; հեռացում ` 0.22: Երևանում այդ ցուցանիշները կազմում էին 1987թ. կարիես` 1.82; պլոմբա ` 0.45; հեռացում` 0.6; 2003 թվականին ՝կարիես` 2.29; պլոմբա` 0.98; հեռացում ` 0.2:

 

Ինտենսիվության ցուցանիշի վերլուծությունը երևան բերեց առավել բարձր սանացիոն աշխատանքներ Երևան քաղաքում և մարզկենտրոններում: Երևանի զորակոչիկների մոտ պլոմբա ցուցանիշը կազմել է 1987թ. 0.45, իսկ նրանց հասակակիցների մոտ շրջաններում` 0.2:

 

Մեր կողմից որոշվել է նաև ստոմատոլոգիական օգնության մակարդակը (ՍՕՄ) մարզերում և Երևանում այդ տարիներին: 1987թ. ՍՕՄ-ը հավասար էր Երևանում՝ 49%, Կոտայքում՝ 4.9%; Շիրակում՝ 47.2%; Լոռիում՝ 38.3%: 2003թ. այդ ցուցանիշները հավասար էին 35.6; 2.3; 19.9 և 23.5 համապատասխանաբար: Սակայն, Լեուսի [4] հանձնարարականի համաձայն, ստոմատոլոգիական օգնության ցուցաբերման այս մակարդակը գնահատվում է անբավարար (10-49%), ինչը միանգամայն իրականորեն է արտացոլում ստեղծված իրավիճակը և չի կարող չանհանգստացնել մասնագետներին: Հարց է ձագում, թե ինչու ք. Երևանում, որտեղ երեխաների և դեռահասների բերանի խոռոչի սանացիայի մակարդակը վերջին տարիներին բավականին բարձր էր, այդքան շատ պատանիներ ատամների բուժման կարիք ունեն: Բարձր դասարանցիների, ԲՈՒՀ-երի ուսանողների զանգվածային հետազոտությունները վկայում են սանացիոն աշխատանքները բնութագրող ցուցանիշների էական տարբերությունների մասին: Ստոմատոլոգիական օգնության մակարդակի ցուցանիշը դպրոցականների մոտ կազմում է միջինը 70%, ԲՈՒՀ-երի և քոլեջների ուսանողների մոտ` 45%, մարզերում բնակվող դեռահասների մոտ` 35%: Թվերը արտացոլում են իրականությունը: Այսօր մանկական ստոմատոլոգները ի վիճակի չեն ամբողջ ծավալով ստոմատոլոգիական օգնություն ցույց տալ երեխաներին և դեռահասներին: Ուշադրությունը կենտրոնացնում են այն ուղղություններին, որտեղ նախորդ տարիներին ձեռք բերված դրական արդյունքները կարող են իսկապես պահպանվել, հատկապես դպրոցներում: ԲՈՒՀ-երի ուսանողները երեկվա դպրոցականներն են, որոնց մոտ որոշակի ժամանակ պահպանվում է, սակայն աստիճանաբար կորում է դպրոցական սանացիոն արդյունքը: Մարզերում բնակվող դեռահասների մոտ, որ կազմում են զորակոչիկների հիմնական զանգվածը, դրությունը բարենպաստ չէ: 15-17 տարեկանում ստոմատոլոգիական օգնության մակարդակը արագընթած իջնում է: Ստեղծված իրավիճակում բարդացած կարիեսի, հեռացված ատամների և հետագայում պրոթեզավորման դեպքերի աճը դառնում է անխուսափելի: Դրա մասին են վկայում հետևյալ թվերը՝ Երևանի զորակոչիկների մոտ 70% ունեն հեռացված ատամներ; շրջանների դեռահասների մոտ՝ 85%; այսինքն ամեն չորրորդը կարիք ունի օրթոպեդիկ բուժման: Շատ զորակոչիկներ ունեն հեռացման ենթակա ատամներ` հիմնականում առաջին վերին և ստորին աղորիքները: Երևան քաղաքում դրանց թիվը հասնում է 11%; մարզերում այն ավելի բարձր է և հավասար է 28-ի, այսինքն ամեն երրրորդը ունի վիրաբույժ-ստոմատոլոգի կարիք:

 

Ստացված տվյալները խոսում են հանրապետությունում ստոմատոլոգիական ծառայության անբարենպաստ իրավիճակի մասին: Ստոմատոլոգիական հիվանդությունների պատճառների մեծամասնությունը ձևավորվում է մանկական հասակում և այդ տարիքում պետք է հիմքեր դրվեն երեխաների մոտ բերանի խոռոչի առողջությունը պահպանող միջոցառումների կատարման համար:

 

Գրականություն


  1. Маркарян М.М. Первичная профилактика основных стоматологических заболеваний и ее эффективность у военнослужащих переменного состава Советской Армии. Дисс.канд. 1989, Л., 176 с.
  2. Оганесян М.Э. Стоматологическая заболеваемость у военнослужащих срочной службы РА, пути их профилактики. Дисс. канд. 2003, Ереван, 133 с.
  3. Здоровье подростков призывного возраста. Руководство для врачей. /Под ред. проф. Давыдова Б.Н. Тверь, 2000, 211, с. 5.
  4. Леус П.А. Новые критерии стоматологической помощи и задачи профилактики. 8-ой Всесоюзный съезд стоматологов. Волгоград,1987, с. 38–39.
  5. Angellino I.F., Torre I. et al. Caries and fluorosis prevalence in communities with different concentrations of fluoride in the water. Caries Res., 1999, 33(2), p. 114-22.

Հեղինակ. Մ.Մ. Մարգարյան Երևանի Մ.Հերացու անվ. պետական բժշկական համալսարան, ստոմ. հիվանդությունների կանխարգելման և մանկական ստոմատոլոգիայի ամբիոն
Սկզբնաղբյուր. Գիտա-գործնական Բժշկական Հանդես «Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի», 2.2004 (18), 92-94, УДК 616.314
Աղբյուր. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Բերանի խոռոչի հիգիենիկ ցուցանիշի կապը բերանային հեղուկի ֆիզիկա-քիմիական որոշ բնութագրերի հետ ծխող և չծխող անձանց մոտ

Բանալի բառեր. բերանի խոռոչ, հիգիենա

Բերանի խոռոչի անբավարար հիգիենայի հանգամանքը գտնվում է բազմաֆունկցիոնալ կապի մեջ պարոդոնտի հիվանդությունների պատճառահետևանքային գործոնների համակարգում [17]...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 1.2011 (45)
Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)

Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի և շրթունքների կարմիր երիզի բշտային և էրոզիվ ախտահարումներ կարող են դիտվել, բացի սովորական բշտախտից, նաև մի շարք այլ հիվանդությունների (բազմաձև էքսուդատիվ էրիթեմա, աֆթոզ ստոմատիտ, սովորական...

Առողջապահություն 1.2011
Լնդային հեղուկի ֆիբրոնեկտինի պարունակությունը որպես գերաճական երևույթների զարգացման գործոն

Բանալի բառեր. էպիլեպսիա, լնդային հեղուկ, ֆիբրոնեկտին
Լնդային հյուսվածքում գերաճական պրոցեսի առաջացման մեջ ընդգրկված մի շարք մեխանիզմներ իրացվում են ցիտոկինների հատուկ խմբի` շարակցական և էպիթելային հյուսվածքների բջիջների աճի գործոնների միջնորդությամբ։ Սակայն դրանց իրականացման հետագա մեխանիզմները, այսինքն ֆիբրոբլաստների տեղային խթանման պրոցեսներն իրականացնող կոնկրետ գործոնները, գրեթե ուսումնասիրված չեն...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 1.2007 (29)
Օրթոդոնտիկ բուժում ստացող հիվանդների մոտ բերանի խոռոչի անհատական հիգիենայի վերաբերյալ գիտելիքների և վարքագծի գնահատումը և այն փոփոխելու հնարավորությունները

Բանալի բառեր. կարիես, օրթոդոնտիկ բուժում, հիգիենա

Ի նկատի ունենալով, որ օրթոդոնտիկ անշարժ ապարատներով բուժման ժամանակ կարիեսի կանխարգելիչ միջոցառումների և, մասնավորապես, բերանի խոռոչի անհատական հիգիենայի պահպանությունը պահանջում է հիվանդի ակտիվ համագործակցությունը, հեղինակների կողմից որոշվել է հետազոտել հիվանդների մոտ հիգիենայի վերաբերյալ գիտելիքների առկայությունը և բժշկական խորհրդատվության միջոցով այդ գիտելիքը ավելացնելու հնարավորությունը...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 1-4.2006 (25-28)
Օրթոդոնտիկ հիվանդների մոտ կարիեսի կանխարգելման նպատակով Bifluorid 12 ֆտոր-լաքի ազդեցության կլինիկական դիտարկումների արդյունքները

Բանալի բառեր. օրթոդոնտիա, կարիես, Bifluorid 12 ֆտոր-լաք

Ներածություն. Օրթոդոնտիան ստոմատոլոգիայի համեմատաբար նոր ճյուղ է, որը բուռն զարգանում է վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում: Այս զարգացումն իր հերթին առաջ է բերում բազմաթիվ հարցեր, որոնք պահանջում են համապատասխան լուծումներ: Այս հարցերը վերաբերում են ինչպես առանձին վերցված օրթոդոնտիային, այնպես էլ ընդհանուր ստոմատոլոգիայի պրոբլեմներին: Այսօր օրթոդոնտիայի առջև ծառացած լրջագույն հարցերից մեկը կարիեսի կանխարգելումն է...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 1-4.2006 (25-28)
Ատամնածնոտային անոմալիաների տարածվածության ուսումնասիրման մեթոդաբանական ասպեկտները

Բանալի բառեր. ատամնածնոտային անոմալիաներ (ԱԾԱ), օրթոդոնտիկ ցուցանիշներ, առանձին ատամների անոմալիաներ (ԱԱԱ), ատամնաշարի անոմալիաներ (ԱԱ), կծվածքի անոմալիաներ (ԿԱ)­­

Ըստ ուսումնասիրված գրականության տվյալների, մինչև օրս չկան ԱԾԱ-ների բացահայտման և գրանցման միատիպ մեթոդական մոտեցումներ, հիմնված ԱԾ համակարգի կարգավիճակը գնահատող հանրաճանաչ և համընդհանուր չափանիշների վրա...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 1-4.2005 (21-24)
Սյունիքի մարզի խմելու ջրի մեջ ֆտորի ցածր քանակ պարունակող քաղաքներում բնակվող դպրոցականների ատամների կարիեսով ախտահարվածության գնահատականը

Բանալիբառեր. ատամներ, կարիեսի ուժգնություն, դպրոցականներ, Սյունիքի մարզ, ‎‎ֆտորի ցածր քանակ

Ներկայումս չափազանց մեծ ուշադրություն է դարձվում ստոմատոլոգիական հիվանդությունների (ՍՀ) կանխարգելմանը։ Կանխարգելման հիմնական խնդիրներից մեկն է հանդիսանում նախադպրոցական երեխաների մոտ ատամների կարիեսի կանխարգելումը, քանի որ երեխաների մեծ մասի մոտ այն սկսում է զարգանալ վաղ տարիքից սկսած և բացասական ազդեցություն է ունենում օրգանիզմի ընդհանուր վիճակի վրա...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3-4.2003 (15-16)
Արմավիրի մարզի բնակիչների ստոմատոլոգիական հիվանդացության դինամիկայի ուսումնասիրության սկզբունքները և մեթոդական առանձնահատկությունները

Բանալի բառեր. Տարածվածություն, ուժգնություն, կարիես, երեխաներ

Տարբեր մարզերում բնակվող մարդկանց ստոմատոլոգիական հիվանդացության ցուցանիշների և տեղային բիոգեոքիմիական առանձնահատկությունների ազդեցության գնահատման համար ուսումնասիրման ամենահուսալի մեթոդներից է հանդիսանում...

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 3-4.2003 (15-16)

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ