Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Հիշարժան տարեթվեր

Քրիստոսի հարության տոնը` Զատիկը, քրիստոնեական ամենամեծ և պայծառ տոնն է

Քրիստոսի հարության տոնը` Զատիկը, քրիստոնեական ամենամեծ և պայծառ տոնն է

Զատիկը Հայաստանում. Զատիկ հայերեն բառը հավանաբար ծագում է «ազատություն, ազատել» բառից և նշանակում է տառապանքներից, չարից, մահից ազատում: Զատիկին միմյանց ողջունելով, հայ քրիստոնյաներն  ասում են.  


Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց,
Օրհնեալ է յարութիւնն Քրիստոսի:


Հարության գաղափարը քրիստոնեության մեջ հիմնական գաղափարներից է: Նրա իմաստը մահվանից նոր կյանք, երկրից երկինք անցումն է: Հին եկեղեցին Զատիկի օրը նշում էր նաև Քրիստոսի Խաչելիության օրը:


Չորրորդ դարից սկսած շեշտը դրվեց Հարության վրա, որը կրեց հիմնական միտքը: Զատիկի ստույգ օրը երկար ժամանակ բանավեճի թեմա է եղել:


Առաքելական կանոնները պահանջում են Զատիկը տոնել Մեծ պահքից քառասուն օր անց: Արևելյան քրիստոնյաները` հետևելով հուդայական-քրիստոնեական ավանդույթին, հուդայական լուսնային օրացույցով այն տոնում էին Նիսանի 14-ին: Հռոմում Զատիկը տոնվում էր առաջին նորալուսնից հետո առաջին կիրակի օրը` գարնանային գիշերահավասարով:


Կապված նրա հետ, որ Զատիկի օրը կապված է լուսնային օրացույցից, այն շարժական տոն է, և նրա օրը ամեն տարի տարբերվում է: Հարցը լուծվել է Առաջին տիեզերաժողովում, հաստատվելով, որ Զատիկը պետք է նշել լիալուսնի հաջորդ կիրակին, որ գալիս է գարնանային գիշերահավասարից հետո:

 

Զատիկը ուղղահավատների մոտ


Քրիստոսի հարության տոնը քրիստոնեական ամենամեծ և պայծառ տոնն է: Այն նաև կոչվում է Զատիկ, այսինքն մեր անցումը մահվանից կյանք, և երկրից երկինք:


Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց և ողջ աշխարհի համար սկսվեց իրական գարունը, պայծառ, ուրախ առավոտը նոր կյանքի: Քրիստոսի հարությունը կյանքի առաջին իրական հաղթանակն է մահվան հանդեպ:


Ահա թե ինչպես է դա եղել.


Իր տառապանքների և մահվան երրորդ օրվա գիշերը իր աստվածային ուժով Հիսուս Քրիստոսը կենդանացավ, այսինքն հարություն առավ մեռելներից: Նրա մարդկային մարմինը վերափոխվեց: Տեղից չշարժելով քարը, չխախտելով սինեդրոնիան կնիքը, և պահակների  համար անտեսանելի՝ նա դուրս եկավ գերեզմանից: Այդ պահից ի վեր զինվորները, իրենք էլ չիմանալով այդ մասին, պահպանում էին դատարկ գերեզմանը:


Հանկարծ եղավ մեծ երկրաշարժ, երկնքից իջավ Տիրոջ հրեշտակը: Նա Քրիստոսի գերեզմանից  շրջեց քարը և նստեց նրա վրա: Նրա տեսքը շանթի էր նման: Պահակություն անող զինվորները վախեցան և կարծես մեռած լինեին, իսկ հետո, արթնանալով վախից, փախան:


Այդ օրը (շաբաթվա առաջին օրը), հենց որ վերջացավ շաբաթօրյա հանգիստը, շատ վաղ արևածագին Մարիամ Մագդաղենացին և այլ կանայք, վերցնելով իրենց եփած մեռոնը(մյուռոն), գնացին Տիրոջ գերեզման, որ այն քսեն Տիրոջ մարմնին, քանի որ նրանք չէի  հասցրել այդ անել թաղման ժամանակ (Այս կանանց Եկեղեցին կոչում է մեռոնակիր): Նրանք դեռ չգիտեին, որ Տիրոջ գերեզմանը հսկում են և , որ այն կնքել են: Այդ իսկ պատճառով նրանք չէին ակնկալում այնտեղ որևէ մեկին հանդիպել և ասում էին իրար, թե ո՞վ կշրջի քարը: Այն շատ մեծ էր:


Մարիամ Մագդաղենացին, առաջ անցնելով մյուս կանանցից, առաջինը հասավ գերեզմանին: Դեռ չէր լուսացել, մութ էր: Մարիամը, տեսնելով, որ քարը շրջած է, անմիջապես եկավ Պետրոսի և Հովհաննեսի մոտ և ասաց. «Տիրոջը տարել են գերեզմանից և չգիտենք՝ ո՛ւր են դրել»: Նման խոսքեր լսելով՝Պետրոսը և Հովհաններսը վազեցին դեպի գերեզման: Մարիամ Մագդաղենացին հետևեց նրանց:


Այս ժամանակ գերեզմանին մոտեցան մյուս կանայք, որ եկել էին Մարիամ Մագդաղենացու հետ: Նրանք տեսան, որ քարը շրջած է գերեզմանից: ԵՎ երբ կանգնեցին, տեսան շողացող հրեշտակին՝ նստած քարի վրա: «Նա այստեղ չէ:  Նա հարություն է առել, ինչպես ասել էր, երբ դեռ ձեզ հետ էր: Եկե՛ք տեսեք այն տեղը, ուր պառկած էր Տերը: Իսկ հետո արագ գնացեք և ասացե՛ք Նրա  աշակերտներին, որ Նա հարություն է առել մեռելներից»:


Նրանք մտան գերեզման, և չգտան Հիսուս Քրիստոսի մարմինը: Սակայն նայելով՝ տեսան սպիտակ շորերով հրեշտակին, նստած Քրիստոսի դրված տեղից աջ: Նրանց սարսափ պատեց:


Հրեշտակն ասաց նրանց. «Մի՛ սարսափեք: Հիսուս Նազովրեցին հարություն է առել: Նա այստեղ չէ: Ահա այն տեղը, ուր նա դրված էր: Դե գնացե՛ք, ասացե՛ք Նրա աշակերտներին և Պետրոսին, որ իր ուրացմամբ զրկվեց աշակերտ լինելուց, որ Նա կդիմավորի ձեզ Գալիլեայում, այնտեղ էլ նրան կտեսնեք, ինչպես որ Նա ասել է ձեզ»:


Երբ կանայք անգիտակից կանգնած էին, հանկարծ նրանց երևացին երկու հրեշտակ` փայլող հագուստով: Կանայք վախից գլուխները գետնին կախեցին:


Հրեշտակներն ասացին նրանց. «Ինչո՞ւ եք ողջին մեռելների մեջ փնտրում: Նա այստեղ չէ: Նա հարություն է առել: Հիշե՛ք, ինչպես էր նա ձեզ ասում, երբ դեռ Գալիլեայում էր, Աստծո որդին տրվելու է մեղավոր մարդկանց ձեռքը, խաչվելու է և երրոդ օրը հարություն է առնելու»:


Զատիկը սկսվում է շաբաթ կեսգիշերին, այն կցված է հոգևոր ուրախությամբ և ցնծությամբ: Այս հանդիսավոր հիմն է Քրիստոսի հարության համար, աստծո և մարդու հաշտություն, կյանքի հաղթանակ մահվան նկատմամբ:


Զատիկն ամեն տարի ամսվա տարբեր օրերի են նշում և նրա ժամանակը անցնում է իր թվից, բայց միշտ լինում է կիրակի օրը: Բոլոր տոները՝ Զատիկի հետ օրացույցով կապված (Ծաղկազարդ, Զատիկ, Համբարձման և Երրորդության), նույնպես փոխում են իրենց ամսաթիվը և կոչվում են շարժական տոներ: Տասներկու այլ տոներ (Սուրբ Ծնունդ, Խաչելիություն և այլն) ունեն հաստատուն օր և կոչվում են ոչ շարժական, կայուն տոներ:


Զատիկը արևմտյան քրիստոնյաների մոտ


Հավատացյալների համար Զատիկը (Easter) Քրիստոսի հարության տոնն է: Բայց այս տոնի արմատները շատ խորն են և կապված են մեռնող և հարություն առնող բնության նախաքրիստոնեական աստվածների հետ, որ երկրպագվում էին դեռ Հին Արևելքում: Իր էությամբ դա գարնանային տոն է՝ զարթնող բնությանը նվիրված, որը եվրոպական հողի վրա հարմարեցվեց քրիստոնեական գաղափարներին:


Կիրակի առավոտյան` աստծուն ծառայելուց հետո, երեխաները և երիտասարդները տնից տուն են գնում՝ երգելով ու շնորհավորելով, նման ամանորյան տաղերին: Զատիկի խաղերից առավել տարածված է գունազարդված ձվերով խաղը: Դրանք նետում են միմյանց վրա, գլորում հարթությունով, կոտրում: Ներկած ձվերով փոխանակվում են ընտանիքի անդամները, հարազատները, ծանոթները, կնքահայրերն այն տալիս են իրենց սաներին, աղջիկները՝ սիրելիներին, արմավենու ճյուղերի դիմաց:


Զատիկի ողջ շաբաթվա ընթացքը նվիրվում է եկեղեցիներում աստծուն ծառայելուն, փողոցներում շարունակվում են կրոնական թեմաներով ներկայացումներ կատարվել:


 Լյութերյան Զատիկ


Նրան մոտ էլ Զատիկը քրիստոնեական գլխավոր տոնն է, քանի որ ողջ քրիստոնեական հավատը հիմնվում  է Քրիստոսի հարության փաստի վրա: Սա նաև ամենահին քրիստոնեական տոնն է: Կան տոնակատարության հստակ նկարագրություններ և փաստեր՝ սկսած երկրորդ դարի կեսերից: Դա եղել է ամենահին զատիկյան տոնը` Հիսուսի պատվին, անքուն գիշերից մինչև առավոտ, երբ կատարվեց հաղորդությունը:


Այս տոնը միավորում է կյանքը և հարությունը, խաչը և Քրիստոսի սուրբ Համբարձումը, և դա արտահայտվեց Հին եկեղեցու Զատիկ (եբր. Pesach, passa = անցում) հասկացության միջոցով, այսինքն` այն եղել է Հիսուսի անցումը` կյանքի, և դրանով իսկ մարդկության փրկությունը մահից:


Լյութերականության մեջ Զատիկի գիշերը մնացել է որպես քրիստոնեական Զատիկի շաբաթի սկիզբ, և այսօր եկեղեցական տարվա ամենաբարձր կետն է: Զատիկին աստծուն ծառայելը սկսվում է Զատիկի շաբաթից՝ կեսգիշերից քիչ առաջ: Այստեղ մեծ ուշադրություն են դարձնում ջրին և կրակին:


Մութ վիճակում եկեղեցի են մտցնում մեկ վառված մոմ՝ զարդարված հունարեն α (ալֆա) և Ω (օմեգա) տառերով, որոնք հունական այբուբենի առաջին և վերջին տառերն են: Համաձայն Քրիստոսի խոսքերի (Ես եմ ալֆան և օմեգան, ես եմ սկիզբը և ավարտը)` դա խորհրդանշում է, որ նրա ձեռքերում է յուրաքանչյուր քրիստոնյայի կյանքի սկիզբն ու ավարտը: Իսկ Ալթայի որոշ գյուղերում երկար ժամանակ կար Հուդայի խրտվիլակն այրելու սովորույթ, որը դավաճանեց Քրիստոսին:


Հիսուսի հարության և նոր կյանքի սկզբի ուրախության մեջ իր տեղն է գտել երեխաներին, ընկերներին, հարազատներին, ծանոթներին և անծանոթներին  Զատիկի առավոտը նվեր տալու և նվերներ ստանալու սովորույթը: Երեխաներն այդ առավոտ փնտրում են ծնողների թաքցրած նվերները՝ Զատիկի ձու-նվերները, խաղում զատիկյան խաղեր: Որպես կանոն, դա ձվերի ներկելն է ամենատարբեր գույներով և երանգներով: Գերմանիայում, օրինակ, գեղանկարչության նման հմտությամբ աչքի են ընկնում սերբ նկարիչները: Ձվի հետ մեկտեղ, որպես նվեր, կարող է թաքցված լինի նաև որևէ մանրուք՝ նրբաքուղ, հերակալ, մանր շինվածքներ և այլն: Օրվա երկրորդ մասը սովորաբար ուղեկցվում է համերգով:

Սկզբնաղբյուր. calend.ru
Աղբյուր. med-practic.com
Լուսանկարը. http://nabat.org
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Loading...
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Անի

23.04.2011

Իմ կարծիքով սուրբ օր է, զատիկը փոքրիկ միջատ է:

Կարդացեք նաև

Մարտի 3-ը՝ Ականջի և լսողության առողջության պահպանման միջազգային օր
Մարտի 3-ը՝ Ականջի և լսողության առողջության պահպանման միջազգային օր

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) ականջի և լսողության առողջության պահպանմանը նվիրված հատուկ օր է սահմանել: Մարտի 3-ին նշվում է ականջի և լսողության առողջության միջազգային...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 29-ը՝ հազվադեպ հիվանդություններով հիվանդների միջազգային օր
Փետրվարի 29-ը՝ հազվադեպ հիվանդություններով հիվանդների միջազգային օր

­Հազ­վա­դեպ հի­վան­դու­թյուն­նե­րով հի­վանդ­նե­րի մի­ջազ­գային օրը նշ­վում է EORORDIS բա­ցա­ռիկ հի­վան­դու­թյուն­նե­րի ու­սում­նա­սիր­ման Եվ­րո­պա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան կող­մից...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 22-­ը` Հանցանքների զոհերի աջակցության միջազգային օր­
Փետրվարի 22-­ը` Հանցանքների զոհերի աջակցության միջազգային օր­

­Աշ­խար­հում գո­յու­թյուն ու­նի հան­ցանք­նե­րից տու­ժած­նե­րի օգ­նու­թյան մինչև 200 ծրա­գիր: 1990թ. փետր­վա­րի 22­-ին Անգ­լիայի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հրա­պա­րա­կեց «Հան­ցա­գոր­ծություն­նե­րի զո­հե­րի խար­տիան» (Victim’s Charter: Statement of Victims of Crime): Այդ օր­վանից ամ­բողջ...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 20-ը` Սոցիալական արդարության համաշխարհային օր
Փետրվարի 20-ը` Սոցիալական արդարության համաշխարհային օր

ՄԱԿ-ը ձգտում է  բոլորի համար սոցիալական բարեկեցության և սոցիալական արդարության հաստատմանը (Martin Lehmann, Shutterstock)...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 19-ը` Հայաստանում գիրք նվիրելու օր
Փետրվարի 19-ը` Հայաստանում գիրք նվիրելու օր

Արմեն Լևոնի Անանյանի Գրողների միության նախագահության օրոք որոշում կայացվեց Հայաստանում փետրվարի 19-ն ընդունել որպես գիրք նվիրելու օր: Այս ավանդույթի վերականգնման մասին հայտարարվեց 2008 թ., նշելով, որ տոնակատարության...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 17-­ը` Բարության ինքնաբուխ դրսևորման օր
Փետրվարի 17-­ը` Բարության ինքնաբուխ դրսևորման օր

­­Բա­րեսր­տու­թյու­նը և նր­բազ­գա­ցու­թյու­նը ոչ միայն բա­ռեր են, այլև կյան­քի իմաստ են: ­Բա­րու­թյան ինք­նա­բուխ դրս­ևոր­ման օրը (Random Acts of Kindness Day) մի­ջազ­գային բարե­գոր­ծա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի ոչ վաղ ան­ցյա­լի...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 14` Տրնդեզ
Փետրվարի 14` Տրնդեզ

Իր ժողովրդական տոնակատարութուններով Տրնդեզը ռուսական Բարեկենդանն է հիշեցնում, սակայն կաթոլիկ տոնի` Սուրբ Վալենտինի տարրերով, քանի որ այս օրվա գլխավոր գործող անձիք...

Ամեն ինչ տոն օրերի մասին Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 14-ը` Համակարգչային աշխատողի օր
Փետրվարի 14-ը` Համակարգչային աշխատողի օր

Փետրվարի 14-ը ոչ պաշտոնական, բայց մասնագիտական շրջանակում լայնորեն նշվող ծրագրավորողի օրն է: 1946 թ. փետրվարի 14-ին գիտական աշխարհին և բոլոր հետաքրքրվածներին ցուցադրվեց առաջին՝ իսկապես աշխատող...

Թվեր և փաստեր Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 14` Սուրբ Վալենտինի օր (Սիրահարների օր)
Փետրվարի 14` Սուրբ Վալենտինի օր (Սիրահարների օր)

Աշխարհի շատ երկրներում փետրվարի 14-ին նշվում է Սուրբ Վալենտինի օրը (կամ Բոլոր սիրահարների օրը): Համարվում է, որ Սուրբ Վալենտինի օրն արդեն 16 դար է, ինչ գոյություն ունի, սակայն սիրո տոները հայտնի էին դեռևս...

Ամեն ինչ տոն օրերի մասին Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 12-ը՝ Ամուսնության գործակալությունների միջազգային օր
Փետրվարի 12-ը՝ Ամուսնության  գործակալությունների  միջազգային օր

Հատկանշական է, որ Սուրբ Վալենտինի օրվա նախօրեին այս մասնագիտական տոնն է նշվում՝ Ամուսնության գործակալությունների միջազգային օրը (International Day of Marriage Agencies)...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 11­ը` Հիվանդի համաշխարհային օր
Փետրվարի 11­ը` Հիվանդի համաշխարհային օր

Փետր­վա­րի 11­-ը մի­ջազ­գային օրա­ցույ­ցում նշ­ված է որ­պես Հի­վան­դի հա­մաշ­խար­հային օր: Այդ որո­շու­մը սո­ցիալա­կան քայլ է` ուղղ­ված աջակ­ցե­լու մարդ­կանց, ով­քեր հայտն­վել են հի­վան­դի կար­գա­վի­ճա­կում...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 9-ը` Ատամնաբույժի միջազգային օր
Փետրվարի 9-ը` Ատամնաբույժի միջազգային օր

Փետրվարի 9-ը Ատամնաբույժի միջազգային օրը նշելը աստիճանաբար դառնում է հայտնի ամբողջ աշխարհում: Կարելի է ենթադրել, որ կան ազդու պատճառներ  ատամի բժիշկների մասնագիտական տոնը սուրբ Ապոլլոնիայիի...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 4-ը` Քաղցկեղի դեմ պայքարի միջազգային օր
Փետրվարի 4-ը` Քաղցկեղի դեմ պայքարի միջազգային օր

Քաղցկեղային հիվանդությունների դեմ պայքարի միջազգային օրը (World Cancer Day) ամենամյա միջոցառում է, որը կազմակերպվում է Միջազգային հակաքաղցկեղային միության կողմից (International Union Against Cancer, UICC)` սկսած...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Փետրվարի 4-ը՝ Հայաստանում սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը
Փետրվարի 4-ը՝ Հայաստանում սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը

Սուրբ Սարգիսը Հայաստանի Հանրապետությունում ամեն տարի նշվող ազգային տոն է, որը նշվում է հունվարի վերջին կամ փետրվարի առաջին կեսին...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
1953 թ. հունվարի 30-ին, հաստատվել է բորոտությամբ հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը
1953 թ. հունվարի 30-ին,  հաստատվել է բորոտությամբ հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը

Ամեն տարի հունվարի վերջին կիրակին նշվում է բորոտությամբ տառապող հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը: Նրա նպատակը ոչ միայն բժշկական, այլև լայն համաշխարհային հասարակայնության, վարչական կառավարման օրգանների, հասարակական...

Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ